۰۲۱-۷۷۹۸۲۸۰۸
info@jannatefakkeh.com

قطار سیاست خارجه، به مقصد دول غیرمحارب

قطار سیاست خارجه، به مقصد دول غیرمحارب

قطار سیاست خارجه، به مقصد دول غیرمحارب

جزئیات

چرایی ارتباط ایران با کشورهای همسایه و کشورهای امریکای لاتین

27 تیر 1402
سیاست خارجی نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران مطابق اصل۱۵۲ قانون اساسی می‌باشد. این اصل بیان می‌دارد «بر اساس نفی هرگونه سلطه‏‌جویی و سلطه‌‏پذیری، حفظ استقلال همه‌جانبه و تمامیت ارضی کشور، دفاع از حقوق همه مسلمانان و عدم تعهد در برابر قدرت‏های سلطه‏‌گر و روابط صلح‏‌آمیز متقابل با دول غیر محارب استوار است» بنابر این اصل، دولت‌های برآمده از رأی مردم ایران اسلامی، متعهد به اجرای این اصل در مناسبات خارجی می‌باشند.
اگرچه برخی دولت‌ها با رویکردی غرب‌گرایانه و با در پیش گرفتن گفتمان غربی سعی کرده‌اند به زعم خویش رضایت دولت‌های سلطه‌گر و متخاصم را در اعصار گوناگون علیه ایران و انقلاب اسلامی، با انواع سیاست‌های لبخند و کلید و گفتگوی تمدن‌ها و غیره و ذلک به‌دست بیاورند و در عین حال و در ظاهر امر نیز این رویکرد را در این اصل قانون اساسی دنبال نمایند تا بتوانند به ادعای خویش، فشار و تحریم و تهاجم را از روی کشور و نظام جمهوری اسلامی و مردم ایران اسلامی بردارند، اما متأسفانه افراد غرب‌گرا به دلیل ساختارهای فکری متجددانه خویش، هنوز به باور این مسئله نرسیده‌اند که چند دولت غربی و در رأس آنان مستکبر و شیطان بزرگ امریکا، فقط به دنبال نابودی تمام ارکان نظام اسلامی و در نهایت نابودی ایران اسلامی و مردم خوب و متمدن آن می‌باشند.
تجارب تاریخی، حتی قبل از وقوع انقلاب اسلامی، نظیر واقعه کودتای ۲۸ مرداد تائید این مدعا است و ثابت می‌کند که مستکبرین عالم که همیشه تربیت‌شدگانی در داخل برای آنان له‌له می‌زنند، به واقع و در عمل برای رأی و نظر مردم ایران اسلامی کم‌ترین ارزشی قائل نیستند و فقط در ظاهر است که ادعای دوستی می‌کنند. آنها تا می‌توانند از تمام ابزارها برای دشمنی خویش استفاده می‌کنند تا جایی که دارو را نیز از مردم ایران، حتی برای کودکان نیز دریغ می‌نمایند تا بدین ترتیب برگ‌های جنایات آنان علیه ایران اسلامی متمدن و مردم خوبش بیش از پیش افزون شود.
با توجه به این اصل بسیار مهم در قانون اساسی که خلاصه‌شده و عصاره رویکرد نظام مقدس جمهوری اسلامی در حوزه سیاست خارجی است، دولت‌هایی که اندیشه فکری آنها در چارچوب مختصات فکری اسلام ناب و عزت‌مداری است، با هدف جلوگیری از سلطه استکبار جهانی و مقابله با نفوذ دول غربی در منطقه و جلوگیری از ایجاد دایره تحریم و محاصره همه‌جانبه برای به زانو درآوردن ملت ایران سربلند و نظام مقدس جمهوری اسلامی، دو رویکرد را در این حوزه، طی سال‌های اخیر به کار گرفته‌اند که عبارتند از:
۱) ارتباط صلح‌آمیز و حسنه با کشورهای همسایه
۲) ارتباط با کشورهای حوزه امریکای جنوبی
هرکدام از این رویکردها اهداف و نتایجی به دنبال داشته است که به صورت مختصر در این مقال به آن پرداخت می‌شود.

۱. ارتباط صلح آمیز و حسنه با کشورهای همسایه
ایران با کشور‌های زیادی هم‌مرز و همسایه است که این ظرفیت، خود یک فرصت استثنایی برای کشور و همسایگان محسوب می‌شود. لذا جمهوری اسلامی سعی نموده با تحقق بخشیدن به جلوگیری از نفوذ بیگانگان استفاده بهینه را ببرد و با ایجاد ارتباط دیپلماتیک با کشورهای هم‌جوار، برای کشور، منافع سیاسی، اقتصادی و فرهنگی را به دنبال داشته باشد. حسن هم‌جواری همیشه از سوی ایران اسلامی رعایت شده و نظام جمهوری اسلامی سعی کرده تا با کشور‌های همسایه روابط عمیق و دوستانه داشته باشد تا هر دو طرف از این روابط سود ببرند.
این رابطه همراه با درک موقعیت دوجانبه و گسترش روابط عمیق برای همسایگان بوده، باعث تقویت ظرفیت‌های دوجانبه و چندجانبه می‌شود و از نفوذ و تأثیرگذاری عوامل خارجی نیز جلوگیری می‌کند. امریکا و دول غربی همیشه سعی کرده‌اند با استفاده از سیاست «ایران هراسی» ضمن ایجاد ارعاب کشورهای منطقه از جمهوری اسلامی ایران، از راهبرد ایران در پیشبرد اهداف سیاست خارجی‌اش جلوگیری کنند تا بتوانند با فروش سلاح‌های خود، آن هم در ارقام بسیار بالا، به زعم خویش با یک تیر چند هدف را بزنند. در کنار پیگیری اهداف سیاسی، جمهوری اسلامی سعی کرده است تا با اتخاذ دیپلماسی اقتصادی همیشه از بازار بسیار خوب منطقه و پانزده کشور همسایه بهره کافی را در جهت ارزآوری به داخل کشور و تقویت پایه‌های اقتصادی با تقویت چرخه تولید در صنایع دنبال نماید. در کنار این موضوع، صادر کردن علم و فناوری بومی نیز با استفاده از متخصصان و دانشمندان باتجربه و جوان، یکی دیگر از مظاهر جَوَلان جمهوری اسلامی در کشورهای همسایه است که حضور در کشور سوریه و در فرآیند بازسازی این کشور پس از حضور وحشیانه تکفیری‌های مورد حمایت مستکبرین عالم و دول غربی، از جمله این فعالیت‌ها است. رشد بیست درصدی صادرات و حجم مبادلات ۵۳میلیارد دلاری با کشورهای همسایه را نیز می‌توان به کارنامه جمهوری اسلامی در حوزه دیپلماسی اقتصادی سیاست خارجی اضافه کرد.

۲.ارتباط با کشورهای حوزه امریکای جنوبی
در کنار ارتباط پرفایده و استراتژیک با کشورهای همسایه، ارتباط با کشورهای حوزه امریکای جنوبی نیز از دیگر اهداف مهم سال‌های اخیر جمهوری اسلامی در حوزه سیاست خارجی به شمار می‌رود. به‌دنبال حضور امریکا در کشورهای افغانستان و عراق و ایجاد پایگاه‌های متعدد در کشورهای منطقه در جهت کنترل و رصد فعالیت‌های جمهوری اسلامی و زمینه‌سازی برای ایجاد یک حلقه محاصره با ابعاد نظامی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی علیه ایران اسلامی، جمهوری اسلامی از زمان روی کار آمدن دولت نهم با اتخاذ سیاستی جدید، رویکرد ارتباط با کشورهای حوزه امریکای جنوبی را در پیش گرفت، تا بتواند از این رهاورد، ضمن حضور در حیاط خلوت امریکا، با ایجاد اتحاد با کشورهای مخالف سلطه ایالات متحده، بر حوزه تهدیدات علیه شیطان بزرگ بیفزاید و بازدارندگی بسیار محکمی علیه امریکا ایجاد نماید. رهبران کشورهای امریکای لاتین که دارای اندیشه فکری چپگرایی هستند، از این سیاست جمهوری اسلامی استقبال نموده و با ایران دست دوستی داده و اتحاد و ائتلاف علیه سیاست‌های خصمانه و سلطه‌جویانه امریکا را شکل دادند تا حیاط خلوت ایالات متحده از دایره احاطه‌اش خارج شود.
در کنار پیگیری این هدف در حوزه سیاسی و بازدارندگی، در حوزه اقتصادی نیز باید اذعان داشت که کشورهای حوزه امریکای لاتین، در قیاس با سایر مناطق جهان سرشار از ثروت‌های طبیعی و منابع مادی است. این منطقه از ۲۵ درصد از زمین‌های جنگلی و قابل کشت و سی درصد از آب شیرین موجود در جهان برخوردار است. علاوه بر این، شش کشور از هفده کشوری که در جهان از نظر بیولوژیکی بسیار متنوع هستند و سیزده کشور از پانزده کشوری که بیشترین تولیدات معدنی را دارا هستند، در این منطقه قرار دارند.
همچنین، ۶۵ درصد از ذخایر جهانی لیتیوم، ۴۲ درصد از ذخایر نقره، ۳۸ درصد از ذخایر مس و ۲۱ درصد از ذخایر جهانی آهن در منطقه امریکای لاتین قرار دارد. ضمن اینکه در این مناطق میلیون‌ها هکتار زمین قابل کشت وجود دارد و انواع و اقسام ظرفیت‌های اقتصادی برای مبادلات تجاری در شرایط تحریمی با ایران وجود دارد، که نمونه مثبت بهره‌گیری از چنین ظرفیتی را در همکاری با ونزوئلا در سال‌های اخیر شاهد بوده‌ایم. این ظرفیت‌ها در کنار منابع و ظرفیت‌های دیگر اقتصادی، می‌تواند راهگشا و راه‌حل بسیار ایده‌آلی در شرایط تحریم برای کشور فراهم آورد تا بتوان بر سیاست‌های خصمانه مستکبرین عالم و دول غربی غلبه نمود و باز هم و به مانند تجارب تاریخی، تیر این کشورهای همیشه متخاصم به سنگ بخورد و شکستی مفتضحانه برای‌شان به بار آورد.
در پایان، یادآوری این نکته به‌جاست که در زمان حکومت دولت‌ نهم و دهم، جمهوری اسلامی ارتباط خوبی با کشورهای حوزه امریکای لاتین و کشورهای همسایه ایجاد کرده بود. اما با روی کار آمدن دولت‌ یازدهم و دوازدهم که تمام آمال و قبله خود را دول غرب و در رأس آن ایالات متحده می‌دانست و بر این باور بود که برای مقابله با سیاست‌های خصمانه آنان می‌بایست سیاست دوستی با آنان را در پیش گرفت و ضمن قبول هرگونه شرط و شروطی از سوی آنان راه را برای حل مسائل و موارد اختلافی باز نمود، ارتباط با کشورهای همجوار و کشورهای امریکای لاتین به شدت اُفول کرد و همین سیاست غلط و پراشتباه، باب جدیدی را برای گستاخی بیش از پیش آنان فراهم نمود که دخالت وقیحانه چند کشور مطیع غربی در آشوب‌های سال‌های ۱۳۹۶، ۱۳۹۸ و ۱۴۰۱ مهر تائیدی بر این مدعاست. آن سیاست غلط و پرهزینه در میدان سیاست خارجی، امروز و با گذشت حدود دو سال از روی کار آمدن دولت سیزدهم به ریاست آیت الله سیدابراهیم رئیسی تغییر جهت یافته و با اتخاذ سیاست‌ها و تدابیر درست، قطار سیاست خارجی جمهوری اسلامی بر ریل صحیح خویش بازگشته است.

نویسنده: محسن نجفی

مقاله ها مرتبط