۰۲۱-۷۷۹۸۲۸۰۸
info@jannatefakkeh.com

توافق در ساعت صفر

توافق در ساعت صفر

توافق در ساعت صفر

جزئیات

یادداشت / به مناسبت شعرخوانی اخیر اردوغان درباره رود ارس

22 آذر 1399
مناطق مورد مناقشه در سراسر جهان کم نیستند. جزایر ایرانی در خلیج فارس بین ایران و امارات، کشمیر میان هند و پاکستان، قبرس میان ترکیه و یونان، جزایر فالکلند بین انگلستان و آرژانتین و فرانسه و اسپانیا، تایوان و چین، کوزوو و صربستان، قره‌باغ بین جمهوری و ارمنستان و... گذشته از این ادعاهای سرزمینی، چند تکه کردن یک سرزمین و تقسیم یک قوم هم سابقه طولانی دارد و موضوعی است که به منظور جنگ‌افروزی احتمالی در آب نمک خیسانده می‌شود برای روز مبادایی که نیاز به اغتشاش و ایجاد بحران در منطقه‌ای وجود داشته باشد. مثل چند تکه کردن کُردها بین ایران و ترکیه و عراق و سوریه، قوم بلوچ بین ایران و پاکستان، ترک‌ها بین ایران و ترکیه و البته جمهوری آذربایجان و...
جدیدترین جنگ با چنین پیشینه‌‌هایی برمی‌گردد به اوایل مهر همین امسال. جنگی ۴۴ روزه میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان بر سر منطقه قره‌باغ.
این جنگ در ششم مهر ۹۹ شروع شد و در ساعت صفر روز بیستم آبان با وساطت روسیه تمام شد. در حالی که ترکیه که مدتی است داعیه‌های جهانی از دخالت در اوضاع کشورهای دیگر دارد و خودش را در آذربایجان دارای حق آب و گل می‌داند در توافق صلح حضور نداشت. این در حالی است که در خودِ جنگ، فعالانه دخالت می‌کرد.
اردوغان در نظر داشت در ادامه همکاری‌هایش با آمریکا و رژیم صهیونیستی، نیروهای تکفیری و داعشی بیکار شده در بحران سوریه را از کشورهای سوریه و لیبی وارد جنگ قره‌باغ کند تا بلکه ایران را در همسایگیِ ناامنی قرار دهد. هدفی که پیش از این و در طی شش سال گذشته با سد مدافعان حرم برخورد کرده بود و در عراق و سپس در سوریه ناکام مانده بود. با رانده شدن‌ داعشی‌ها به عمق خاک سوریه، سه ضلع غربی-عبری-عربی موفق به ایجاد ناامنی در ایران نشده بودند. در جنگ قره‌باغ اما، ترکیه کاسب واقعی حضور داعشی‌ها در منطقه بود. کشوری که در این جنگ، کلی از تسلیحاتی را که از اسرائیل خریده بود هزینه کرد ولی به هنگام امضای توافق، ناباورانه سرش بی‌کلاه ماند.
عدم‌حضور ترکیه عامل مهمی در ایجاد موضع‌گیری بچگانه اردوغان در باکو و قرائت یک بیت شعر درباره ارس شد. درستی این ادعا زمانی اثبات می‌شود که درست یک هفته قبل از توافق صلح، رهبر انقلاب در دیدار روز سیزدهم آبان خود فرمایشاتی درباره این جنگ داشتند که علاوه بر تعیین حد و حدود مسئله توافق برای خاتمه جنگ، ۹ بار از کلمه دستوری «باید» استفاده کردند. بایدهایی که یک به یک در متن توافقنامه گنجانده شدند. انگار دیکته‌ای بود که شفاهی خوانده شد تا کتبی نوشته شود.
«این جنگ حادثه‌ تلخی است و امنیت منطقه را تهدید می‌کند و برای کشور ما هم خوب نیست. بایستی هرچه زودتر تمام بشود و البته همه‌ سرزمین‌های آذربایجان که به وسیله‌ ارمنستان تصرف شده، باید آزاد بشود. یعنی بایستی همه‌ این سرزمین‌ها برگردد به خود آذربایجان -یکی از شرایطِ اصلیِ کار این است- زیرا که متعلق به آذربایجان است و جمهوری آذربایجان برای آزادی این‌ها دارای حق است و بایستی آزاد بشود. البته بایستی امنیت ارامنه‌ای که در این سرزمین‌ها هستند محفوظ باشد و مرزهای بین‌المللی هم باید رعایت بشود یعنی دو طرف به مرزهای بین‌المللیِ کشورها تعدی و تجاوز نکنند و مرزهای بین‌المللی بایستی محفوظ باشد و تروریست‌ها هم بایستی در نزدیکی مرزهای ما مستقر نشوند. آن‌طور که در گزارش‌ها هست، اگرچه بعضی‌ها انکار می‌کنند، لکن در گزارش‌های قابل اطمینان وجود دارد که یک تعدادی تروریست از این‌جا و آن‌جا وارد این ماجرا شده‌اند. اگر این‌ها نزدیک مرز باشند و احساس خطر بشود، قطعا برخورد قاطع خواهد شد. این‌ها بایستی نیایند.»
تنها یک هفته بعد از این بیانات، روسیه تنها متحد ارمنستان، در یک توافق شبانه، جنگ را با پیروزی آذربایجان و بدون حضور ترکیه ختم کرد و مهم‌تر این که ریز درخواست‌های رهبر انقلاب در توافق گنجانده شد.
چاووش‌اوغلو وزیر خارجه ترکیه پس از عقد این توافقنامه گفت «دولت آنکارا بر روند صلح قره‌باغ نظارت خواهد کرد و ما در حال حاضر مشغول بحث درباره نحوه نظارت بر روند ترک مخاصمه هستیم، اما کل این روند به‌طور مشترک در همراهی با جمهوری آذربایجان انجام می‌شود.» سخنگوی کرملین هم تاکید کرد که در بیانیه مشترک روسیه، ارمنستان و جمهوری آذربایجان، به هیچ‌وجه به ترکیه اشاره نشده است.
حالا دلیل عصبانیت اردوغان مفهوم شد؟ اردوغان از خواندن یک بیت شعر درباره منطقه ارس جز بروز عصبانیت و حسادت کودکانه نسبت به قدرت نفوذ رهبر انقلاب در منطقه هیچ منظور دیگری نداشته، یعنی اساساً توان منظور دیگری را ندارد.
جنگ بر سر قره‌باغ فتنه بزرگی بود که با سخنان حضرت‌آقا در سیزدهم آبان و مطرح کردن برخی بایدها و نبایدها و تنها ظرف یک هفته بعد از این سخنرانی و امضای توافقنامه صلح بدون حضور ترکیه، شرش از سر ایران کم شد. این جنگ دور زدن مدافعان حرم بود برای رساندن تکفیری‌ها و داعشی‌ها به مرزهای ایران، منتهی این بار از سمت شمال. اردوغان حق دارد که عصبانی باشد. شعرخوانی‌اش هم در باکو از روی حسادت بچگانه‌اش نسبت به نفوذ حضرت‌آقا در منطقه بود.
 
 نویسنده: زهره علی‌عسگری

مقاله ها مرتبط