تنگه چزابه منطقه‌ای است در استان خوزستان، در ۱۷ کیلومتری شمال غربی بستان که پاسگاه مرزی سوبله ایران و شیب مرزی عراق در آن واقع شده. در سوم مهر ۵۹ و چهار روز پس از شروع رسمی جنگ، کل منطقه چزابه به اشغال ارتش بعث عراق درآمد. اما این که چه شد چزابه توسط رزمندگان اسلام، اعم از بسیجی، سپاهی و ارتشی، آزاد شد و در روزهای ابتدایی اسفند سال ۶۰، از اشغال دوباره حفظ شد، داستانی دارد که در مطلب زیر به آن پرداخته‌ایم. قرارگاه مشترک و ثمره وحدت جبهه‌های نبرد حق علیه باطل تا روزی که ابوالحسن بنی‌صدر سکان قوه اجراییه را در دست داشت، جز کارشکنی و خیانت چیزی از دولت ندید. بعد از عزل بنی‌صدر و روی کار آمدن دولت شهیدان رجایی و باهنر، منافقان با انفجار دفتر نخست وزیری، فرصت ایجاد آرامش را به فضای کشور ندادند. با انتخاب حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به ریاست جمهوری، فضای عمومی کشور تا حد زیادی به سوی آرامش رفت و همین موضوع، شرایط جبهه‌ها را کم‌کم به سامان رساند. نتیجه آن سامان، به دست آمدن اولین پیروزی ایران در عملیات «ثامن‌الائمه
(ع)» و شکست حصر آبادان در تاریخ ۵ مهر ۱۳۶۰ بود.
به ابتکار شهید علی صیادشیرازی و محسن رضایی و ایجاد اولین قرارگاه مشترک ارتش و سپاه به فرماندهی شهید امیر منفردنیاکی از سوی ارتش و غلامعلی رشید از سوی سپاه در آبان ۶۰، وحدتی ایجاد شد که بر اساس آن در تاریخ ۸ آذر، مناطق اشغال شده سوسنگرد، بستان و تنگه چزابه در جریان عملیات «طریق‌القدس» آزاد شدند.
عصبانیت ارتش صدام و حمله دوباره به چزابه این شکست برای ارتش تا بن‌دندان مسلح صدام که از طرف غرب و شرق حمایت مالی و تسلیحاتی می‌شد، ضربه حیثیتی بزرگی بود. عراق در مدت کوتاهی با تجهیز نیروهایش در قالب دو تیپ، یک لشکر و یک گردان و تزریق آن به نیروهای قبلی مستقر در اطراف تنگه چزابه، پاسگاه صفریه و تپه‌های نبئه، با یک حمله گسترده و سنگین، به مناطق تازه آزاد شده یورش برد. این حمله در ۱۷ بهمن انجام شد و باعث پیشروی دشمن در عمق ۳۰۰ متری تنگه چزابه شد.
در جبهة مقابل، سپاه و ارتش، دفاع همه جانبه‌ای را برای جلوگیری از نفوذ بیشتر دشمن به چزابه آغاز کردند. دفاعی که تا ده روز بعد توانست مواضع سپاه اسلام را در برابر دشمن تثبیت کند. در مرحله بعد اما، ستاد مشترک سپاه و ارتش به دنبال باز پس‌گیری مناطق از دست رفتة تنگه چرابه بود...
آزادی چزابه در عملیات «مولای متقیان(ع)» به این ترتیب و براساس طرح ستاد مشترک ارتش و سپاه، رزمندگان اسلام در تاریخ اول اسفند ۶۰ عملیات «مولای متقیان» را با رمز «یا علی ادرکنی» با استعداد ۳۰ گردان از سپاه و لشکر ۹۲ زرهی ارتش و هم‌چنین شرکت گردان ۱۲۵ پیاده مکانیزه و لشکر ۱۶ زرهی ارتش در مرحله پیش از عملیات، آغاز کردند. عملیاتی که بخشی از آن باید در تپه‌های رملی نبئه انجام می‌شد و حرکت در آن برای رزمندگان بسیار سخت بود، اما در سایه هماهنگی و وحدت فرماندهی و مجاهدت نیروها، در سوم اسفند پیروزی شیرینی به دست آمد که طلیعة پیروزی عملیات فتح‌المبین و سپس آزادی خرمشهر بود.
رزمندگان در این عملیات، با وارد آوردن تلفات سنگین به تجهیزات زرهی دشمن و کشتن بیش از ۱۰۰۰ بعثی و گرفتن ۱۰۰ اسیر و البته تقدیم ده‌ها شهید گرانقدر چون شهیدان حسین شریفی، محمدعلی فرهادیان‌آرانی، عبدالله غلامی، علی مشرقیان‌آرانی، کمال بکتاشیان و...، توانستند منطقه چزابه را به طور کامل آزاد کنند.
امام و آزادی تنگه چزابه در روز آزادی چزابه، امام خمینی
(ره) در تقدیر از این پیروزی فرمود:
و باید تقدیر کنم از ارتش و سپاه و ژاندارمری و سایر قوای مسلح و مردمی که بحمداللّه دارند با قدرت، پیشروی میکنند و در همین چزابه هم کارهایی انجام دادهاند و انشاءاللّه، انجام میدهند و امیدوارم که به فتح آخری نزدیک باشیم.
و فتح ما آن وقتی است که عراق و ایران و سایر کشورهای اسلامی همه مرفه باشند و همه بتوانند آسوده و بدون قدرت قدرتمندان و بدون سلطۀ آن‌ها به زندگی خودشان ادامه بدهند
. نویسنده: انوشه میرمرعشی
منابع ۱. پورجباری، پژمان،
خوزستان در جنگ(اطلس جغرافیای حماسی)، جلد اول، نشر صریر، ۱۳۹۰.
۲. پورداراب، سعید و دیگران،
تقویم تاریخ دفاع مقدس(حوادث اسفند۶۰)، جلد ۱۹، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۹۰.
۳. خامه‌یار، محمد،
اولین‌های دفاع مقدس، انتشارات پارسا اندیش، چاپ سوم، ۱۳۸۹.
۴. دهقان، احمد،
مجموعه آثار شهید حسن باقری(گزارش‌های روزانه جنگ)، جلد۳، مؤسسه انتشاراتی شهید حسن باقری، چاپ اول، ۱۳۸۹.
۵. صحیفه امام
(ره)، جلد ۱۶.
