تاریخ سینمای جنگ یا به عبارتی سینمای دفاع مقدس برای آنان که اهل فرهنگ و هنر هستند تا حدودی نمایان و مشخص است. هرچند که این رسانه با این موضوع خاص، جای حرف و بحث و جدل بسیار دارد، اما عموم مردم و کسانی که به صورتی با سینمای دفاع مقدس درگیر هستند، جمله‌ای مشترک دارند و آن این که هنوز آن‌چه شایسته و بایستۀ دفاع هشت ‌ساله به عنوان تکه‌ای از تاریخ افتخارآفرین ایران مایه مباهات است به تصویر کشیده نشده.
تاریخ به خودی خود گنجینه‌ای از گفته‌ها و ناگفته‌هاست. ابعاد پنهان یک واقعۀ مهم برای روشن شدن و مایه عبرت و الگو قرار گرفتن نیاز به ابزاری به نام رسانه دارند. در نوک پیکان رسانه‌ها می‌توان از تصاویر متحرک که سینما نام گرفته نام برد. رسانه‌ای برای همگان، با هرنوع سلیقه و تفکر و تاثیرگذار و توانا برای رقم زدن یک جریان سرنوشت‌ساز برای یک هنجار فرهنگی. هنجاری که هرچند سالیان سال از آن می‌گذرد ولی مفاهیم و منابع آن آن‌قدر غنی و زنده هستند که تولیدات مکرر سینمایی درباره آن می‌تواند باعث افتخار یک جامعه و ملت ‌شود.
تمام کشورهای جهان برآن هستند تا در یک موضوع و مفهوم تاریخی که بر فکر و اندیشه‌ انسان‌ها اثرگذار است، آن‌قدر کنکاش و تحقیق شود تا به آسان‌ترین و نزدیک‌ترین راه، ذهن‌ها را با آن درگیر کنند. امروز ابزارهای روز دنیا این مشکل را حل کرده‌اند و افکار و ذهن انسان‌ها را آن‌قدر درگیر کرده‌اند که ساعت‌ها پای قاب تصویری میخکوب هستند. به تصویر کشیدن جنگ‌ها و اتفاقات مهمی که در تاریخ بشر تاثیرگذار بوده، در خیلی مواقع سرمشق و الگوی تربیتی و اخلاقی و راهی برای نشان دادن ایثار و گذشت و فداکاری به ملت‌هاست. رخدادهایی که می‌تواند برای نسل‌ها مایه افتخار و صلابت ‌باشد. ابزار رسانه و سینما توان آن را دارد که جامعه را با واقعیت‌های زنده و ملموس آشنا ‌سازد. سینمای دفاع مقدس که می‌تواند گنجینۀ اخلاق، گذشت، ایثار و قهرمانی ملت ما را به تصویر بکشد چرا نباید این قدرت را داشته باشد که جریان فکری جامعه را هدایت کند و برای دنیا ظرفیتی انکارناپذیر بسازد؟ منابع تولیدات سینمای دفاع مقدس و عناصر سازنده آن هنوز فاصله‌ای از جاده رسانه و هنر نگرفته‌اند. ساخت فیلم در قالب‌های متفاوت با موضوعی به ‌نام «دفاع و مقاومت» با کمک منابع زنده و به دور از تحریف، ذهن هر مخاطبی را به خود جلب می‌کند. یک موضوع اجتماعی و تاریخی که استقامت و مبارزه را با رنگ و بوی اعتقادی، برای مخاطب خود به پرده سینما می‌آورد و همگان را نسبت به خود حساس می‌کند. امروز آرشیو مستندهایی که از دوران دفاع مقدس به جا مانده از اهمیت خاصی برخوردار است؛ سرمایه‌ای عظیم، برای ساخت فیلم‌هایی از این دست.
جنگ ما با دیگر جنگ‌های تاریخ، فرقی اساسی و بنیادی دارد و آن رنگ و لعاب دینی و مذهبیِ متفاوت و روشن آن است. رزمندگان این دفاع هشت‌ ساله از اقشار و گروه‌های مختلف، با سنین متفاوت و ظواهر گوناگون و با تربیت‌های اخلاقی و بومی خاص خود بودند. با هدایت مردی روحانی، آدم‌های قصۀ جنگ که عاشق رفتار و منش او بودند، خالق اثری هشت ساله شدند که هر ورقش محتوایی به بلندای آسمان‌ها دارد. در دفاع مقدس ما سرمایه‌ای‌ خلق شد که می‌تواند سال‌های سال منبع و گنجینه‌ای نامحدود برای تولید اثرهای فاخر هنری در زمینه‌های مکتوب، دیداری و شنیداری باشد. یکی از دستاوردهای انسان‌هایی که در کنار همدیگر توانستند در ظاهری خاکی، در مقابل دشمنی که بیش از ۳۰ کشور مجهز به انواع و اقسام سلاح‌های سبک و سنگین آن را پشتیبانی می‌کردند ایستادگی کنند، سینمای دفاع مقدس است. آن‌چه مهم است این که امروز این دفاع به کمک هنر آمده است.
اگر هنرمندان ما از فیلمنامه‌نویس و کارگردان و بازیگر، قدرت سینما را درک کردند و در جای خود به کار بردند و در خلق آثار پرمحتوا، همانند رزمندگان برای هر سکانسش از جان خود مایه گذاشتند و مثل یک رزمنده مخلص بسیجی توانستند این خاکریز دفاع مقدس را نگه‌دارند، نقش موثری در حفظ جان و ناموس و خاک خود خواهند داشت. این سینما همان میدانی است که عوامل فیلم را با هر دیدگاه و اعتقادی همانند یک رزمنده به میدان جنگ وارد می‌کند. جنگی که فرهنگ‌ساز است تا بشریت از نقش موثر آن، کمال بهره و استفاده را ببرد. ساخت فیلم‌های دفاع مقدس جایگاه‌ و شان خاص خود را دارد و می‌تواند تراز دقیقی باشد که فیلم‌نامه نویس، کارگردانان و بازیگران یک فیلم، خودشان را در آن بزرگ و باارزش ببینند.
فیلم‌های دفاع مقدس، هم‌چنین باید آدم‌ساز باشند. همان‌طور که مقام معظم رهبری در جایی فرمودند: ساختن آدم‌ها مهم‌تر از ساختن فیلم‌هاست. نباید رفت دنبال یک کارگردان که کارش خنثی‌سازی و یا حتی سیاه‌سازی است و بگویم بیا برای ما فیلم بساز و پول خوبی هم به او بدهیم. او اگر فیلم هم بسازد و خوب هم دربیاید و تاثیر هم بگذارد ما کاری از پیش نبرده‌ایم... البته اگر نقشه داشته باشیم و آن خنثی‌ساز یا سیاه‌ساز را هوشمندانه بیاوریم که آن‌ها را جذب کنیم و کسی به خیل شما بپیوندند، این خوب است.
مهم این که رهبری نظام در مقوله هنر، مخصوصا سینمای دفاع مقدس پشتوانه خوبی هستند. با همین پشتیبانی است که هنر سینمای دفاع مقدس تا حدودی رونق گرفته است. اگرچه بعضی فیلم‌ها با مضامین دفاع مقدس تولید شده که گیشه‌ای و بی‌معناست و برای عامه مردم چند ساعتی خنده آورده و وقت پر کرده است ولی کارهای فاخر، خوب و جدی هم ساخته شده که باعث افتخار هستند. با این حال هنوز تا حد مطلوب، راه زیادی در پیش است...

نویسنده: علی حسین‌پور