۰۲۱-۷۷۹۸۲۸۰۸
info@jannatefakkeh.com

یمن در نقطۀ عطف

یمن در نقطۀ عطف

یمن در نقطۀ عطف

جزئیات

مروری گذرا بر تحولات جنوب شبه جزیره عربستان از ابتدا تاکنون/ به مناسبت ۶ فروردین، سالگرد آغاز حمله عربستان به یمن در سال ۱۳۹۴

6 فروردین 1402
کشوری در جنوب‌غربی آسیا، جنوب شبه ‌جزیره عربستان و کرانه خلیج عدن با مساحتی حدود دو میلیون و پانصد و نود هزار کیلومتر مربع. کشوری که به ظاهر فقیرترین کشور غرب آسیاست و در ذهن بسیاری از ما مردمش با فقر، گرسنگی و بیماری دست و پنجه نرم می‌کنند. مردمی که از ششم فروردین ۱۳۹۴(۲۵ مارس ۲۰۱۵) درگیر جنگی ناخواسته و نابرابر شده‌اند و مواردی چون ویرانی، آوارگی، قحطی و بیماری‌های واگیر بر شدت مصایب آنان افزوده است.
از آن طرف می‌توان این‌گونه هم گفت: کشوری با مردمانی شجاع و ذاتا سلحشور که نمونه این دلاوری و جنگاوری را می‌توان در جنگ چهار صد ساله عثمانی‌ها با کشورهای عربی ذکر کرد که همه سر خم کردند جز این مردمان که جانانه ایستادند و زیر سلطه نرفتند. کشوری که با جمعیت نزدیک به ۳۰ میلیون نفر، در برابر هر کس که بخواهد برایش شاخ‌وشانه بکشد، حرف‌ها برای گفتن دارد و تسلیم و از پیش باخته نیست. سرزمینی که بر سومین تنگه استراتژیک دنیا یعنی تنگه باب‌المندب، شاهراهی تجاری که اقیانوس هند را به کانال سوئز، دریای مدیترانه و اروپا متصل می‌کند کاملا مشرف است. کافی است بدانیم روزانه حدود چهار میلیون و هشتصد بشکه نفت از این تنگه جابه‌جا می‌شود. بخشی از این مقدار هم سهم عربستان است که یکی از آرزوهای خود را دستیابی به سواحل خلیج عدن و ارتباط مستقل با اقیانوس هند می‌داند. کشور مورد نظر ما براساس تخمین سازمان اطلاعات انرژی آمریکا در سال ۲۰۱۴ حدود سه میلیارد بشکه و بر مبنای خبر چند سال بعد منتشر شده در اسکای‌نیوز، بزرگ‌ترین ذخایر نفتی دنیا را در خود جای داده است. این کشور یمن نام دارد که ثروت و منابعش عظیم است. مردمانش در ظاهر ندار و تنگدست هستند، اما در باطن‌شان دلیر و ظلم‌ستیزند با آرمان‌هایی کاملا منطبق بر اسلام اصیل.

تحولات سیاسی یمن
اگر پرونده تحولات سیاسی یمن از سالیان پیش تاکنون را ورق بزنیم، به مقطعی برمی‌خوریم از ۲۲ مه ۱۹۹۰ که دو قسمت شمالی و جنوبی با هم متحد شدند و جمهوری يمن را به وجود آوردند. صنعا به عنوان پايتخت سياسی و عدن به عنوان پايتخت اقتصادی انتخاب شد، اما این اتحاد عمر زیادی نداشت و در پی نارضايتی نخبگان جنوبی از رهبران شمال، در ۱۹۹۴ جنگ داخلی شعله کشید که نتیجه آن سلطه كامل شمالی‌ها به رهبری علی عبدالله صالح بر كل يمن بود.
مقطع بعدی تحولات اساسی در یمن به سال ۲۰۱۱ و در نتیجه موج بیداری اسلامی برمی‌گردد که علی‌عبدالله صالح بعد از حدود ۱۸ سال ریاست در جمهوری متحد يمن از قدرت برکنار شد. فوریه ۲۰۱۲ بود که عبدربه منصورهادی بر پایه همه‌پرسی و توافق سیاسی گروه‌های مردمی معترض و شرکت‌کننده در تظاهرات، جایگزین صالح شد. او قرار بود مرحله انتقال مسالمت‌آمیز قدرت را مدیریت کند، اما نزدیکی بیش ‌از حد او به آل‌سعود و بی‌کفایتی در اداره امور کشور منجر به نارضایتی مردم شد. این مسئله در پی قیام مردم و کمیته‌های انقلابی به رهبری انصارالله در صنعا و نقاط دیگر یمن، در اعتراض به افزایش قیمت سوخت در اوایل اوت ۲۰۱۴ به اوج خود رسید. بعد از کش‌وقوس‌های فراوان، هرچند منصورهادی به توافق اولیه با انصارالله تن داد و دولت جدید یمن با مشارکت گروه‌های سیاسی تشکیل شد، اما سرانجام به دلیل به توافق نرسیدن گروه‌های یمنی برای تدوین پیش‌نویس قانون اساسی جدید و اصرار هادی و برخی گروه‌ها بر تقسیم یمن به شش منطقه فدرال که نوعی تلاش برای تجزیه یمن تلقی می‌شد، دولت منصورهادی در ژانویه ۲۰۱۵ استعفا کرد و خود او هم فراری شد.
انصارالله این اقدام را در جهت تضعیف انقلاب دانست و پیشنهاد تشکیل شورای ریاست‌جمهوری را داد که در این‌باره توافقی حاصل نشد. نهایتا انصارالله یمن که کنترل صنعا پایتخت و بیش‌تر استان‌های شمالی را در دست داشت با قرائت بیانیه‌ای در فوریه ۲۰۱۴، منصورهادی را برکنار و اعلام کرد مجلس ملی انتقالی شامل ۵۵۱ نماینده با افزودن ۲۵۰ نماینده دیگر به ترکیب مجلس نمایندگان، جایگزین آن خواهد شد و مجلس انتقالی، شورای پنج ‌نفره ریاست‌جمهوری را تعیین خواهد کرد. بدین ترتیب در این مقطع از تاریخ کشور یمن، نقش جنبش انصارالله ظهور و بروز پیدا کرد و نقطه عطف دیگری را رقم زد.

شکل‌گیری انصارالله یمن
برای شناخت بیش‌تر انصارالله یمن بد نیست سابقه تاریخی شکل‌گیری آن را مرور کنیم. سیدبدرالدین الحوثی از فقها و علمای برجسته زیدیه یمن که قرابت زیادی با شیعیان اثنی‌عشری دارند، بنیانگذار جریان الحوثی است که در دهه ۸۰ میلادی شکل گرفت. بعد از او پسرش سیدحسین با تشکیل گروهی به نام «شباب‌المومن» ادامه دهنده راه پدر شد. نکته مهم در این میان، عشق و علاقه و آشنایی او با امام خمینی(ره) و انقلاب ایران و ترویج اندیشه‌ها و افکار حضرت امام(ره) خصوصا مقاومت در برابر استعمار و استکبار از جمله آمریکا، رژیم صهیونیستی و رژیم‌های دست‌نشانده آن‌ها بین جوانان یمنی بود که شخصیت او را نسبت به دیگران برجسته و ممتاز کرد.
عمده فعالیت‌های این گروه در شهر صعده پایتخت شیعیان زیدی متمرکز بود و به تدریج در اکثر نقاط یمن گسترش پیدا کرد و شناخته شد. سیدحسین الحوثی هم‌چنین جنبش انصارالله یمن را پایه‌گذاری کرد. حاکم دیکتاتور وقت یمن، علی‌عبدالله صالح که سیدحسین الحوثی و افکار و اقدام‌های انقلابی او را مانعی برای ادامه فعالیت‌های استبدادی خود می‎دید، در پی چندین مرتبه درگیری، این شخصیت مهم و تاثیرگذار را به شهادت رساند، اما راهی که او آغاز کرده بود توسط برادرش سیدعبدالملک الحوثی ادامه داده شد.

آرزوهای برباد رفتۀ ائتلاف
در جریان انقلاب یمن و بعد از تسلط انصارالله بر پایتخت و نقاط مهمی از جمله بندر عدن در جنوب، کشورهای منطقه به‌خصوص عربستان سعودی که در زمان روی کار آمدن آل‌سعود در این کشور روابط پرتنشی با یمن داشته و می‌توان از نمونه‌هایی مثل جنگ ۱۹۳۴ و تصرف بخش‌هایی از يمن، مقابله با نظام جمهوری در یمن، اخراج دسته‌جمعی يمنی‌ها در موارد مختلف از عربستان، ادعای مالكيت بر منابع نفتی يمن، مقابله با وحدت دو يمن و تحكيم دموكراسی در آن و دشمنی مداوم با شيعيان يمن در این خصوص نام برد، رویکرد نظامی با انصارالله و حکومت شیعی یمن را در دستور کار قرار دادند.
شاید آن‌ها که در بحران‌هایی مثل سوريه، عراق و لبنان، خود را بازنده و نقشه‌های‌شان را نقش بر آب می‌دیدند و در ظاهر به حمایت بازیگران بین‌المللی مثل آمریکا و متحدان غربی آن دل خوش کرده بودند، به تصور رهایی از تنگنای مرگبار ژئوپوليتيک ناشی از كنترل يمن توسط شيعيان و احتمال سرايت آن به مناطق شيعه‌نشين شرق سعودی و بحرين و با برخورداری از پشتيبانی سياسی و لجستيک نظامی غرب به تهاجم نظامی به یمن در مارس ۲۰۱۵ اقدام کردند. تصور اولیه آن‌ها این بود که در مدت بسیار کوتاه و با عملیات بمباران هوایی توسط هواپیماهای ائتلاف شامل کشورهایی چون عربستان، امارات، کویت، بحرین و برخی کشورهای دیگر منطقه، کنترل کامل یمن را در اختیار خواهند گرفت، اما واقعیت درباره این جنگ بر ضد مردم مظلوم یمن چیز دیگری است.
بعد از حدود پنج سال جنگ در یمن، انصارالله و کمیته‌های مردمی با متوقف‌ کردن و عقب راندن نیروهای متجاوز سعودی و متحدانش در اکثر جبهه‌های زمینی و حتی دریایی، مانع پیشرفت آنان شدند و تلفات قابل توجهی اعم از کشته، زخمی و اسیر روی دست‌شان گذاشتند. به عنوان نمونه می‌توان به عملیات بزرگ «نَصرٌمِنَ‌الله» در محور نجران اشاره کرد که در آن هزاران مزدور سعودی از ملیت‌های مختلف و تعداد قابل توجهی افسر ارشد به اسارت درآمدند و سه تیپ ائتلاف به‌طور کامل نابود، صدها کیلومتر آزاد و صدها وسیله نقلیه و زره‌پوش به غنیمت گرفته شدند.

موشک‌ها و پهپادهای یمنی
تجاوز هوایی و زمینی ناجوانمردانه حکومت سعودی و کشورهای ائتلاف که با محاصره یمن توأم بود، شرایط بسیار بحرانی را برای مردم این کشور ایجاد کرد. به عنوان مثال در تحقیق دانشگاه دنور که با نظارت سازمان ملل انجام شده آمده حدود ۱۳۱ هزار یمنی بین سال‌های ۲۰۱۵ تا اواخر سال ۲۰۱۹ جان خود را از دست داده‌اند. میزان تلفات ناشی از درگیری و بیماری، ۲۳۳ هزار نفر یا به عبارتی 8درصد جمعیت ۳۰ میلیونی یمن برآورد شده است. در پنج سال اخیر، حدود ۸۹ میلیارد دلار به اقتصاد یمن خسارت وارد شده. نتیجه دیگر جنگ در یمن، ويران ‌شدن گستردۀ زيربناهای نظامی، اقتصادی، صنعتی و انسانی این کشور بوده است.
البته نباید نقش و حمایت کشورهایی مثل آمریکا، انگلیس و رژیم صهیونیستی را در این میان نادیده انگاشت که تامین‌کننده اصلی سلاح‌های مرگبار عربستان هستند. به نوشته گاردین، یمن هر روز با بمب‌ها و جنگنده‌های انگلیسی با خلبانانی که تحت آموزش انگلیس قرار گرفته‌اند و هم‌چنین صدها پیمانکار انگلیسی که در عربستان وظیفه نگه‌داری و آماده‌سازی آن‌ها را بر عهده دارند، هدف قرار می‌گیرد. هم‌چنین انواع تسلیحات نظامی و موشکی آمریکایی، غربی و صهیونیستی برای فروریختن گلوله بر سر مردم بیگناه یمن در اختیار عربستان قرار داده می‌شود.
اگر از جنبه حقوق بشری هم به این جنگ نابرابر نگاه کنیم، در حقیقت جرایم جنگی علیه بشریت رخ داده که مسببان آن باید مجازات شوند و به سزای اعمال خود برسند. نمونه این اعمال، شهادت کودکان و غیرنظامیان بیگناه یمنی است که هر روز در این کشور اتفاق می‌افتد و مصداق‌های آن فراوان است.
از طرفی در بعد فناوری‌های موشکی و پهپادی، پیشرفت انصارالله و نیروهای یمنی قابل تحسین است. جایی که ادعای کشورهای غربی و عربی این است که ایران این فناوری‌ها را در اختیارشان گذاشته و آن‌ها را حمایت می‌کند، اما انصارالله و گروه‌های یمنی بارها روی این موضوع تاکید کرده‌اند که از سوی هیچ کشوری از جمله جمهوری اسلامی ایران حمایت تسلیحاتی نمی‌شوند. تاکنون هم هیچ مدرکی دال بر دخالت ایران در یمن به دست نیامده است.
انصارالله با داشتن فناوری‌هایی مثل موشک بالستیک بُرکان۳ و انواع دیگر موشک‌ها، توانسته‌ فرودگاه‌های نظامی، پایگاه‌های متجاوزان، محل تجمع نفرات آن‌ها و حتی پهپاد ۵۶ میلیون دلاری آمریکایی را هدف قرار داده و از بین ببرند. آن‌ها هم‌چنین با فناوری پهپادی به موفقیت‌های بسیاری رسیده‌اند که نمونه شاخص آن هدف قرار دادن تاسیسات نفتی آرامکو در عربستان است که ضربه‌ای بسیار بزرگ به اقتصاد آن کشور و کاهش تولید حدود پنج میلیون و هفتصد هزار بشکه نفت در روز بود.
رهبر معظم انقلاب اسلامی(مدظله‌العالی) درباره مسائل جاری یمن گفته‌اند: «در این جنگ، بینی آل‌سعود به خاک مالیده می‌شود و مردم یمن با ایمان، ایستادگی، هوشمندی و روحیه جهادی در برابر تجاوز وحشیانه، بدون شک پیروز خواهند شد.»

نویسنده: مصطفی زمانی‌فر

مقاله ها مرتبط