نیروی‌دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران با آغاز درگیری‌های مرزی، ایجاد مزاحمت از سوی یگان‌های دریایی رژیم بعثی برای کشتی‌های تجاری عازم بنادر خرمشهر و آبادان و بروز نشانه‌های تجاوز عراق به ایران، با تمهیدات لازم برای دفاع از حریم آب‌ها و منابع ملی کشور در دریا وارد عرصه کارزار شد و با ایجاد قرارگاه مقدم دریایی ۴۲۱، تحت امر درآوردن تمام نیروهای مسلح حاضر در صحنه و با اجرای طرح‌های مختلف آفندی و پدافندی گوناگون، ضربات کوبنده‌ای در دریا و خشکی به دشمن متجاوز وارد ساخت.
نداجا(نیروی‌دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران) در طول هشت سال جنگ تحمیلی به صورت مستمر، عملیات متعددی را در دریا به اجرا درآورد که در این‌باره می‌توان به محاصره دریایی کامل دشمن، باز نگه‌داشتن خطوط مواصلات دریایی خودی، بازرسی و تفتیش کشتی‌های مشکوک، گشت‌های دریایی در راستای پدافند از جزایر و سواحل و سکوهای نفتی، اسکورت کاروان کشتی‌های تجارتی و نفتکش، تجسس و نجات و... اشاره کرد.
جنگ ایران و عراق، جنگی منطقه‌ای بود که طی آن ارتش بعثی عراق با تمام توان نیروی‌زمینی، هوایی و دریایی خود به ایران حمله کرد. در این بین، جنگ دریایی ایران و عراق با حمله به کشتی‌ها، سواحل و جزایر، مین‌ریزی در دریا، مین‌روبی، تهدیدات موشکی، اجرای عملیات منظم علیه اسکله‌ها و استفاده از سلاح‌های پیشرفته ادامه یافت. با ورود ناوگان قدرت‌های فرامنطقه‌ای و حضور مقتدرانه نیروی‌دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، جنگ ابعاد گسترده و پیچیده‌تری به خود گرفت.
در سال‌های پایانی، جنگ دریایی میان دو طرف شدت بیش‌تری یافت و به درگیری ایران با نیروهای ائتلاف و متحدان عراق تبدیل شد. در این میان، نیروی‌دریایی ارتش و سپاه مسئولیت صیانت از قلمرو آبی ایران را بر عهده داشتند و هر یک در طول هشت سال دفاع مقدس متناسب با شرایط زمانی، مقدورات و مشکلات خویش اقدام می‌کردند.

کشتیرانی تجاری و جنگ ایران و عراق
جنگ هشت ساله ایران و عراق، بیش‌تر متکی به عملیات زمینی بود. منابعی که برای جنگ دریایی صرف شد و تلفات و صدماتی که در خلیج فارس روی داد در قیاس با تلفات فراوان جنگ پیاده ‌نظام، زرهی، توپخانه‌ای و موشکی اندک بود، اما این مطلب نباید موجب نادیده گرفتن اهمیت عملیات دریایی، به‌خصوص صف‌آرایی‌های دو طرف علیه کشتی‌های تجاری شود.
از ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۸ به صدها کشتی تجاری حمله شد. بیش از ۴۰۰ دریانورد کشته شدند و ده‌ها میلیون دلار زیان به مالکان کشتی، اجاره‌کنندگان و بیمه‌گران در خلیج فارس وارد شد. این، طولانی‌ترین یورش به کشتی‌های تجاری پس از پایان جنگ جهانی دوم است.
با آغاز جنگ، تعداد ۱۷ کشتی در بندر خرمشهر، ۲۶ کشتی در بندر بصره و ۲۷ کشتی در اروندرود به دام افتادند و نتوانستند خود را از منطقه جنگی رها سازند. علاوه بر یورش زمینی، عراق تلاش کرد از توانایی‌هایش برای ناامنی خلیج فارس نیز استفاده کند. ناامنی خطوط کشتیرانی در خلیج فارس با توجه به ساحل محدود عراق، برای آن‌ها مشکلی ایجاد نمی‌کرد، اما برای ایران که در صادرات نفت و واردات کالا به خلیج فارس وابسته بود بسیار مشکل‌ساز بود.
کنترل خطوط کشتیرانی تجاری، نابودی کشتی‌های تجاری دشمن و متحدانش و حراست از تاسیسات صادرات نفت، جزو راهبردهای اساسی عملیات‌های نیروهای مسلح دو طرف شد. به همین منظور، تاکتیک‌ها، تاسیسات و سیستم‌های تسلیحاتی ویژه‌ای تدارک دیده شد و نیروها برای انجام این‌گونه از نبردها آموزش دیدند. با ادامه جنگ، عملیات‌ها به‌طور فزاینده‌ای پیچیده‌تر و حملات، مرگبارتر شدند. از دیگر سو، جنگ نفتکش‌ها دامنه دشمنی را افزایش داد و مستقیما به منافع دولت‌هایی که به‌طور آشکار درگیر جنگ نبودند تعرض شد.
نفت و کنترل صادرات آن، نقطه ثقل جنگ را تشکیل داد. وابستگی دو طرف به صادرات نفت، حاکی از آن بود که کنترل کشتیرانی در خلیج فارس اهمیت نظامی، اقتصادی و سیاسی بسیاری دارد. ناتوانی در ممانعت از ورود کشتی‌ها به منطقه، محرکی بود تا عراق حملات مرگبارتری انجام دهد. ایران نیز مجبور شد واکنش شدیدتری نشان دهد. همین افزایش حملات در اواخر جنگ بود که سرانجام منجر به دخالت نیروهای ائتلاف شد.

جبهه‌های جدید در خلیج فارس و تشدید جنگ نفتکش‌ها
یکی از گسترده‌ترین ابعاد جنگ تحمیلی، تهاجم به کشتی‌های تجاری، تاسیسات نفتی، اسکله‌های بارگیری نفت، نفتکش‌ها، چاه‌های نفت و جزایر نفتی در خلیج فارس است. این خلیج ویژگی‌های منحصر به ‌فردی دارد که از بسیاری از آب‌های دیگر جهان متمایزش می‌کند.
در کل بسیاری از کشورهای جهان در جریان حمله به کشتی‌ها خسارت دیدند ولی هیچ کشوری حاضر نشد به منبع ناامنی‌ها که عراق بود فشار آورد تا جلوی این اقدامات گرفته شود. قدرت‌های بزرگ تنها تلاش می‌کردند مانع مقابله به مثل ایران شوند و این روش، عراق را تشویق می‌کرد تا با فراغ بال به کشتی‌ها و نفتکش‎های عازم بنادر ایران حمله کند. شایان ذکر است برای بسیاری از کشورها این مسئله مهم نبود زیرا در مجموع تنها یک درصد از کشتی‌هایی که در خلیج فارس تردد می‌کردند در معرض حمله قرار داشتند. آن دوران حدود هزار کشتی در سال از تنگه هرمز عبور می‌کرد و حمله به کشتی‌ها، بازار کشتی‌های فرسوده را رونق دوچندان داده بود. همین امر سبب شده بود که علی‌رغم تهدیدات بسیار عراق و اعلام منطقه جنگی، تردد کشتی‌ها به منطقه هم‌چنان ادامه داشته باشد.
در دو سال پایان جنگ، عراق به دنبال افزایش فشارها بر ایران به‌منظور پایان دادن جنگ بود. اگرچه عراق با این اقدام، هزینه‌های ایران در جنگ را افزایش داد، اما هیچ وقت نتوانست جلوی صادرات نفت ایران را بگیرد. در مجموع در طی جنگ تحمیلی، تعداد ۴۱۱ فروند کشتی مورد حمله قرار گرفت که ۲۳۹ فروند آن‌ها نفتکش بودند. تعداد ۱۰ فروند نیز حامل گاز مایع بودند که با احتساب آن، حدود ۶۰ درصد را کشتی‌های حامل سوخت تشکیل می‌دادند. در حمله به کشتی‌ها در ۲۵۷ مورد از موشک‌های «اگزوست فرانسوی» استفاده شد. در جریان جنگ علیه کشتی‌ها ۴۳۲ تن کشته شدند که ۱۳۸ تن آن‌ها که بیش‌تر اتباع خارجی بودند متعلق به شرکت ملی نفتکش ایران بودند.
یکی از تلخ‌ترین وقایع دوران جنگ، دخالت قدرت‌های خارجی به‌خصوص آمریکا به سود عراق بود. از زمستان ۱۳۶۵ با طرح اسکورت کشتی‌های کویتی توسط آمریکا و شوروی، فصل تازه‌ای از ناامنی‌ها در خلیج فارس آغاز شد که سرانجام از تابستان ۱۳۶۶ منجر به درگیری نظامی مستقیم ایران و آمریکا شد.
ویژگی این دوره، تشدید تنش بین ایران و آمریکا در خلیج فارس است. دو روز پس از تصویب قطع‌نامه، آمریکا در پی درخواست کویت، پرچم خود را بر کشتی‌های کویتی نصب کرد و کشتی‌های جنگی آن کشور، نفتکش‌های کویتی را در خلیج فارس همراهی کردند. این اقدام آمریکا علاوه بر نشان دادن تصمیم آن کشور به حمایت از کشورهای عربی جنوب خلیج فارس و حمایت از عراق در جنگ نفتکش‌ها، اقدامی علیه ایران بود و عملیات دریایی و هوایی ایران را در خلیج فارس محدود می‌کرد.
در اواخر۱۳۶۵، کویت از پنج عضو دایم شورای امنیت برای همروی نفتکش‌هایش دعوت کرد. در اول مرداد ۱۳۶۶، نخستین کاروان نفتکش‌های کویتی با همروی کشتی‌های جنگی آمریکایی پس از طی مسافتی در حوالی جزیره فارسی به مین برخورد کرد و یکی از نفتکش‌های کویتی آسیب جدی دید.
آمریکا از یک‌سو به تقویت بیش‌تر ناوگان خود در خلیج فارس و ایجاد مزاحمت برای ایران در شورای امنیت می‌پرداخت و از سوی دیگر برای جلب موافقت اعضای شورا به تصویب قطع‌نامه تحریم فروش اسلحه به ایران تلاش پیگیر می‌کرد. هدف آمریکا این بود که پس از تصویب قطع‌نامه، بنادر ایران را محاصره کند. در سازمان ملل نیز اصرار داشت که به ایران تا چهارم سپتامبر ۱۹۸۷(۱۳ شهریور ۱۳۶۶) مهلت داده شود وگرنه قطع‌نامه تحریم به تصویب برسد.
در شب دوشنبه ۲۱ سپتامبر ۱۹۸۷(۳۰ شهریور ۱۳۶۶) یک بالگرد آمریکایی به کشتی تجاری ایرانی با نام «ایران اجر» حمله کرد. در این یورش چهار تن از کارکنان کشتی کشته و ۲۵ تن که مجروح شده بودند، دستگیر شدند. آمریکا اعلام کرد که کشتی در حال مین‌گذاری بوده است.
حضور ناوهای جنگی آمریکایی در خلیج فارس که تجمع آن‌ها در یک منطقه از زمان جنگ ویتنام تا آن هنگام سابقه نداشت، پرواز دایم هواپیماهای آواکس و هواپیماها و بالگردهای آمریکا و متحدانش بر فراز خلیج فارس و شدت گرفتن جنگ نفتکش‌ها شرایطی پدید آورده بود که همواره امکان برخورد وجود داشت.
پیش‌تر در اوایل شهریور ۱۳۶۶سه موشک به بندر احمدی کویت اصابت کرد. ایران مسئولیت این حمله را نپذیرفت، اما دولت کویت و کارشناسان غربی مدعی شدند که موشک‌ها از نوع «کرم ابریشم» است که دولت چین به ایران فروخته است. به دنبال این ماجرا، دولت عراق که برای ضربه زدن بیش‌تر به ایران و وادار کردنش به پذیرش آتش‌بس مترصد بهانه بود، با اتکا به برتری هوایی‌اش و به بهانه دفاع از خاک کویت در هشتم سپتامبر ۱۹۸۷(۱۷ شهریور ۱۳۶۶) بیش از ۱۲ هدف را که شامل شهرها، تاسیسات نفتی و نفتکش‌ها در خلیج فارس بود، بمباران کرد و آن را «روز انتقام» نامید. ۱۴ مهر ۱۳۶۶ قایق‌های تندروی سپاه با بالگردهای آمریکایی درگیر شدند.
پس از آن، روز ۱۶ اکتبر ۱۹۸۷(۲۴ مهر ۱۳۶۶) یک موشک کرم ابریشم به سمت کویت پرتاب شد و به کشتی نفتکش «سی‌آبل سیتی» کویتی که پرچم آمریکا روی آن نصب بود، اصابت کرد. نفتکش مزبور آسیب جدی دید و سه تن از کارکنان آن زخمی شدند. دولت آمریکا نیز تصمیم به تلافی گرفت و در ۱۹ اکتبر ۱۹۸۷(۲۷ مهر ۱۳۶۶) چهار ناوشکن آمریکایی به جزیره رستم که پایانه نفتی رشادت و رسالت در آن بود حمله کردند. به کارکنان پایانه تنها ۲۰ دقیقه مهلت داده شد که آن‌جا را تخلیه کنند. سپس حمله سنگینی انجام شد. وزیر نفت ایران بیان کرد: تولید این دو سکو در زمان بهره‌برداری از ۲۰ تا ۲۵ هزار بشکه در روز بود. برآورد نخستین میزان خسارت حدود نیم میلیارد دلار بود. بی‌شک دولت آمریکا با یورش مسلحانه به سکوهای نفتی ‌ایران، متجاوز شناخته می‌شود.
در ۲۵ فروردین ۱۳۶۷ ناو جنگی «ساموئل رابرتس» آمریکا که نفتکشی کویتی را همراهی می‌کرد، بر اثر برخورد با مین آسیب جدی دید. دولت آمریکا طبق معمول، ایران را متهم به مین‌گذاری کرد. ریگان تصمیم به انتقام گرفت. بنابراین سه ناو جنگی آمریکا، سکوی نفتی «ساسان» در خلیج فارس را محاصره کرده و منهدم ساختند. در حوالی همان سکو، به ناوچه «جوشن» حمله کرده و آن را غرق کردند. به سه قایق تندروی ایرانی حمله و یکی را غرق ساختند. ناو «سهند» در نزدیکی دهانه تنگه هرمز، هدف حمله موشک‌های «هارپون» هواپیماهای آمریکایی قرار گرفت. ناو «سبلان» نیز به ‌همین سرنوشت دچار شد.
سپس آمریکا فعالیت‌های خود علیه ایران را در خلیج فارس تشدید کرد و کارلوچی وزیر دفاع وقت آمریکا گفت به ناوهای آمریکایی اجازه داده شده که در حملات ایرانیان به نفتکش‌های بی‌طرف در هر شرایطی دخالت کنند. البته عراق که طبق نظر عموم صاحب‌نظران، آغازکننده جنگ نفتکش‌ها و عامل اصلی ناامنی کشتیرانی در خلیج فارس بود و همواره نفتکش‌ها را مورد حمله قرار می‌داد، از شمول این تصمیم معاف بود.
دکتر علی‌اکبر ولایتی وزیر امورخارجه وقت، در سومین اجلاس ویژه خلع سلاح سازمان ملل متحد در ژنو در خرداد ۱۳۶۷ بیان داشت: حضور نیروهای دریایی بیگانه در مجاورت کشورهای ساحلی که جهت اعمال فشار و یا ارعاب آن‌ها است، روند صلح و امنیت را در این مناطق بیش از پیش دچار مخاطره کرده است. خلیج فارس یکی از مناطقی است که‌ متاسفانه به دنبال سیاست گسترش دامنه جنگ توسط عراق با آغاز حمله به کشتی‌ها در ۱۹۸۴ و کشاندن پای کشورهای دیگر به درگیری، قربانی اهداف سلطه‌جویانه قدرت‌های بزرگ شده است. آمریکا و متحدانش برخلاف بند پنج¹ قطع‌نامه ۵۹۸ که خود بنیانگذار آن بودند، به خلیج فارس هجوم برده و با عنوان حفظ امنیت آبراه بین‌المللی موجب بی‌ثباتی روزافزون ‌آن شده‌اند. در زمان کم‌تر از یک سال که از این امر می‌گذرد، تقریبا روزی سپری نشده که حادثه‌ای روی ندهد و در مجموع میزان کشتی‌های مورد یورش قرار گرفته شده پس از حضور نظامی آمریکا در خلیج فارس، دو برابر شده است. خسارت وارده بر تاسیسات نفتی، مبالغ زیادی را به کشورهای منطقه تحمیل کرده که مسئولیت آن بر عهده افرادی است که به جای تامین امنیت واقعی، اغراض سیاسی خاص خود را در جانبداری از عامل تشنج نشان داده و به بهانه واهی مین‌گذاری آب‌های خلیج فارس به وسیله ایران در ۱۸ آوریل ۱۹۸۸ با نقض تمام مقررات و قوانین بین‌المللی به سکوهای نفتی ایران که فاقد هرگونه امکانات و ماهیت نظامی بودند حمله کردند. متاسفانه عدم اقدام موثر از سوی سازمان ملل متحد، آن‌ها را در عمل غیرقانونی خود جسورتر ساخته، به حدی که به سهولت بتوانند سیاست قایق‌های توپدار را به اجرا گذارند. این در حالی است که پیشینه مین‌گذاری آمریکا در آب‌های بین‌المللی در خلال جنگ دوم جهانی و محکومیت آمریکا در دادگاه بین‌المللی لاهه به سبب مین‌گذاری آب‌های ساحلی نیکاراگوئه، سیاست‌های مداخله‌گرانه آمریکا در مناطق مختلف جهان را به صورت مشی ثابت سیاسی درآورده است. ایران بارها اعلام کرده که اجازه نمی‌دهد خلیج فارس عرصه تاخت‌وتاز ابرقدرت‌ها قرار گیرد و به سود صلح و امنیت بین‌المللی است که این منطقه از ابرقدرت‌ها تهی و از حضور هرگونه نیروی خارجی دور باشد. دنیا برای تامین نیاز انرژی خود به این منطقه متکی است و لذا سلطۀ هیچ گروه و کشوری را بر آن نمی‌توان پذیرفت. امنیت خلیج فارس بر عهده کشورهای ساحلی است و ایران با برخورداری از بلندترین مرز آبی، بیش از هر کشور دیگری خواستار صلح و ثبات در این آبراه است. ایران بر این باور است که به محض خاتمه حملات از سوی عراق به کشتی‌ها، نفتکش‌ها و تاسیسات نفتی، امنیت به منطقه باز خواهد گشت، اما آشکارا مشخص شده است که تلاقی سیاست‌های تشنج‌آفرین عراق و سیاست‌های توسعه‌طلبانه آمریکا و دیگر حامیان عراق در منطقه، زمینه‌ای برای امنیت در این آبراه حیاتی باقی نگذاشته است. ایران در راستای ایجاد امنیت در خلیج فارس به طرح هشت ماده‌ای دبیرکل در ۱۹۸۵ پاسخ آری داد ولی این طرح که به راستی می‌تواند امنیت را به خلیج فارس بازگرداند توسط عراق رد شد. ایران در هشتم مه ۱۹۸۶ «طرح امنیت منطقه‌ای بر اساس مشارکت تمام کشورهای حوزه خلیج فارس» را پیشنهاد کرد. هم‌چنین برای مشارکت در تلاشی بین‌المللی جهت مین‌روبی، اعلام آمادگی کرد که با مخالفت تشنج‌آفرینان منطقه، به‌خصوص عراق که مسئولت مین‌گذاری در خلیج فارس را به عهده دارد، وضعیت در خلیج فارس با توجه به مسائل مزبو‌ر بحرانی است. گسترش تشنجات، کسب آرمان اقیانوس هند به عنوان منطقه صلح را به مراتب مشکل‌تر کرده است.
عراق از فرصت درگیری آمریکا با ایران در خلیج فارس استفاده‌ کرد و با تشدید بمباران شهرها و نفتکش‌ها کوشید با تغییر موازنه جنگ بر روی زمین و تغییر راهبرد دفاعی به حمله، ابتکار عمل را در جنگ در دست بگیرد و با بازپس‌گیری مناطق تحت تصرف ایران، شرایط لازم را برای پایان جنگ فراهم کند.

اهمیت مضاعف جنگ نفتکش‌ها
این جنگ موجب ایجاد مسائل سیاسی، نظامی و اقتصادی مهمی شد که اهمیت آن تا فراتر از صحنه نبرد و مرزهای خلیج فارس کشیده شد. حملات عراق، ناوگان شاتل ایران را فرسوده کرده بود. دو تانکر شاتل تحت مالکیت ایران هدف قرار گرفتند. کشتی آوج(وُلکان سابق) آتش گرفت و کشتی سنندج آسیب دید و تقریبا ۵۰ ملوان کشته شدند. این حمله بیش‌ترین تلفات را در کل جنگ نفتکش‌ها داشت به‌طوری که در حدود ده درصد از کل تلفات جنگ را شامل می‌شود.
شرکت ملی نفتکش ایران تا ‌ پایان جنگ دارای ۱۹ فروند تانکر غول‌پیکر و کوه‌پیکر بود. هم‌چنین کشتی‎های آسیب‌دیده، تعمیر شده بودند. شرکت ملی نفتکش ایران از آغاز جنگ تا آتش‌بس، ۱۳۸ تن از کارکنان خویش را از دست داد که از این میان تنها ۲۳ تن ایرانی بودند و بقیه اهل ده کشور دیگر از جمله آلمان، یونان، هند، کره جنوبی، فیلیپین، سنگاپور، انگلستان و یوگسلاوی بودند. با این که شرکت ملی نفتکش ایران در جنگ بسیار آسیب دید، اما توانست ناوگان خود را از چهار فروند کشتی در ۱۳۶۴ به 35 فروند کشتی اجاره‌ای یا تحت مالکیت در سه سال بعد افزایش دهد که از این تعداد، ۱۵ فروند به عنوان انبارهای شناور استفاده می‌شدند. این شرکت بیان کرد در طی این مدت، دو و نیم میلیارد بشکه نفت خام و فرآورده‌های پالایش شده را منتقل کرده است. این در حالی است که در همین زمان، ۱۹۲ بار به کشتی‌هایش حمله شد و ۱۵۰ ملوان آن کشته شدند.

سخن آخر
هر چند جنگ نفتکش‌ها مهم‌ترین بخش از نبردهای هوایی و دریایی عراق بود، اما هرگز نتوانست قطع صادرات نفت ایران را در پی داشته باشد. بنا به دلایل سیاسی و نظامی، عراق هیچ وقت موفق نشد توان خود را بر کاهش قابل توجه صادرات نفت ایران متمرکز کند. در مقابل، ایران با حمله به ناوهای عراق و متحدانش، توانست به وزنه‌ای تاکتیکی ضد فن‌آوری پیشرفته عراق دست یابد. به دیگر سخن نیروی‌دریایی سپاه نشان داد که جنگ نامنظم می‌تواند به مثابه تهدید دریایی جدی علیه نیروهای متخاصم در منطقه به حساب آید. به‌طور کلی آغاز جنگ نفتکش‌ها بیانگر تشدید درگیری و کوشش برای پایان جنگ بود و این امر چنان با روند کلی جنگ در هم آمیخته بود که تفکیک جنگ دریایی از آن غیرممکن می‌نمود. باید این را نیز اذعان کرد که جنگ نفتکش‌ها به انزوای ایران در صحنه بین‌المللی منجر شد و بر گرفتاری‌های اقتصادی‌اش افزود.
حسن ختام کلام را به بیانات پیر جماران و مقام معظم رهبری مزین می‌کنیم. امام خمینی(ره) در ۱۳۶۸/۱/۲۸ بیان کردند: نیروی‌دریایی نیز هم‌چون سایر نیروها به حمدالله در آب‌های خلیج فارس و مرزهای آبی کشور در عرصه دفاع مقدس از کشور اسلامی‌مان چون نگینی درخشنده است و بر عرشه کشتی افتخار و صلابت خود استوار ایستاده است. رویارویی آنان با نیروی‌دریایی دشمن و آن همه افتخارات رزم و رشادت و شهادت و نیز کنترل و بازرسی کشتی‌ها در خلیج فارس و تنگه هرمز و مهم‌تر از همه نبرد قهرمانانه آنان در برابر آمریکای متجاوز و حضور جدی آنان در آب‌های بین‌المللی، نشانه اقتدار و اعتبار این نیروی بزرگ و سرافراز است و ملت ایران باید به چنین ارتش مومن و وفاداری افتخار کند.
مقام معظم رهبری نیز در ۱۳۶۹/۹/۷ بیان کردند: برهه‌هایی از آن دوران هشت ساله برهه نیروی‌دریایی بود، روز هنرنمایی نیروی‌دریایی. آن روز انصافا نیروی‌دریایی خوب کار کرد. حالا ماجرای ناوچه پیکان را همه می‌دانند، اما ماجرای اسکورت کشتی‌های نفتی را خیلی‌ها نمی‌دانند. چقدر نیروی‌دریایی همراه با نیروی‌هوایی، البته بیش‌تر نیروی‌دریایی، ناوچه و کشتی‌های نفتکش را اسکورت کردند تا توانستند از این دریا عبور کنند. ما همه چیزمان به این نفت بند بود که‌ می‌خواستند آن را قطع کنند. آن‌جا بود که نیروی‌دریایی تحرک، موجودیت و جوهر خودش را نشان داد.

پی‌نوشت
۱. بند پنج قطع‌نامه ۵۹۸: از تمامی دولت‌های دیگر دعوت می‌شود که حداکثر خویشتن‌داری را به عمل آورند و از هر اقدامی که ممکن است به تصاعد و گسترش بیش‌تر مخاصمه منجر شود، احتراز جویند و بدین‌گونه به اجرا درآوردن قطع‌نامه حاضر را تسهیل کنند.

منابع
۱. انصاری، مهدی و دیگران. روزشمار جنگ ایران و عراق. کتاب ۵۰. تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، ۱۳۷۲.
۲. بکایی، محمد. دلیران دریا. تهران: بی‌نا، ۱۳۷۴.
۳. درودیان، حمد. آغاز تا پایان(سالنمای تحلیلی): بررسی وقایع سیاسی ـ نظامی جنگ از زمینه‌سازی تهاجم عراق تا آتش‌بس. تهران: بی‌نا، ۱۳۷۶.
۴. درودیان، حمد. پایان جنگ: بررسی و تحلیل رویدادهای سیاسی ـ نظامی جنگ از عملیات والفجر ۱۰ تا اشغال کویت. تهران: بی‌نا، ۱۳۸۰.
۵. دفتر پژوهش‌های نظری و مطالعات راهبردی نیروی‌دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران. نیروی‌دریایی ارتش ج.ا ایران و هشت سال دفاع مقدس. تهران: دفتر پژوهش‌های نظری و مطالعات راهبردی نیروی‌دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، ۱۳۹۲.
۶. ناویاس، مارتین اس و دیگران. جنگ نفتکش‌ها: حمله به کشتیرانی تجاری در جنگ ایران و عراق. ترجمه: پژمان پورجباری و دیگران. تهران: بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس با همکاری شرکت ملی نفت‌کش ایران، ۱۳۹۲.
۷. ولایتی، علی‌اکبر. تاریخ سیاسی جنگ تحمیلی عراق علیه جمهوری اسلامی ایران. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۷۶.
۸. ولایتی، علی‌اکبر. دیدگاههای جهانی جمهوری اسلامی ایران.
۹. ولایتی، علی‌اکبر و دیگران. تاریخ سیاسی و نظامی جنگ عراق با ایران. تهران: نشر کتاب مرجع، ۱۳۸۹.
Anthony H. Cordesman, The Gulf and the West: strategic relations and military realities, Boulder, Colo, ۱۹۸۸.

نویسنده: پردیس کاوه