دنیا و جنگ ۱۲‌روزه

جنگ ۱۲‌روزه اسراییل و آمریکا علیه ایران که از ۲۳‌خرداد‌۱۴۰۴ با اقدام اسراییل به ترور فرماندهان نظامی ارشد ایران آغاز شد، نمونه‌ای بارز از زیرپاگذاشتن حقوق بین‌الملل بود‌. دولت‌های جهان واکنش‌هایی متاثر از اتحادهای استراتژیک و منافع ملی خود به این جنگ نشان دادند.
- کشورهای عربی مانند عربستان حمله اسراییل را نقض قوانین بین‌المللی خواندند. عربستان سعودی با اشاره به عبارت «ملت برادر ایران» از تهران حمایت دیپلماتیک کرد که این امر نشانگر جریان مثبت در روابط دو کشور بود.
- ترکیه اقدام ایران را «دفاع مشروع» و عملیات اسراییل را «تروریسم دولتی» توصیف کرد‌.
- امارات متحده عربی و اردن علی‌رغم روابط دیپلماتیک با اسراییل، این حمله را محکوم کردند و نگرانی خود از بی‌ثباتی منطقه را اعلام نمودند.
- قدرت‌های جهانی هم مواضع متفاوتی اتخاذ نمودند‌؛ روسیه و چین در جلسه شورای امنیت سازمان ملل متحد اقدام اسراییل را محکوم و خواستار خویشتن‌داری شدند و چین بر ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای تاکید کرد‌.
- در مقابل، آمریکا به‌رهبری ترامپ، حمایت بی‌قیدوشرط خود از اسراییل را اعلام کرد و مدعی «ضرورت پیشگیرانه» حملات شد‌.
- آلمان به‌صراحت «حق دفاع از خود» را برای اسراییل را تایید نمود.
- در ونزوئلا، کوبا و نیکاراگوئه حمله اسراییل را «جنایت جنگی» خواندند و رییس‌جمهور ونزوئلا اسراییل را «بزرگ‌ترین تهدید صلح جهانی» نامید‌.
- هند با موضعی محتاطانه صرفا بر حل دیپلماتیک تاکید کرد و ژاپن به‌دلیل «تشدید تنش‌ها» اسراییل را محکوم نمود.

در سطح مردمی، واکنش‌ها فراتر از مرزهای سیاسی و گاه در تقابل با مواضع رسمی دولت‌ها ظاهر شد. درحالی‌که دولت‌ها در محاسبات سرد استراتژیک خود اسیر بودند، روایت‌هایی که از خیابان‌های رام‌الله تا دانشگاه‌های آمریکا، از صفحات اینستاگرام سلبریتی‌ها تا گزارش‌های آکادمیک، صدایی یکپارچه علیه جنگ‌افروزی داشتند.
- در فلسطین‌، تظاهرات خودجوشی در رام‌الله و الخلیل با شعار «ایران سپر مقاومت» شکل گرفت که علی‌رغم محدودیت‌های امنیتی، حضور هزاران معترض را شاهد بود‌.
- در لبنان‌، گروه‌های حزب‌الله با سازماندهی تجمعات خیابانی در جنوب بیروت، همبستگی عملی با ایران را به نمایش گذاشتند و شعار «تهران-بیروت؛ محور مقاومت» سر داده شد.
- سوریه نیز شاهد تجمعات مردمی در حومه دمشق بود که در آن شرکت‌کنندگان پرچم‌های ایران و فلسطین را به نمایش درآوردند.
- در یمن‌، انصارالله صنعا را به صحنه راهپیمایی‌های عظیم تبدیل کرد و سخنرانانش ضربات موشکی ایران را «پیروزی امت اسلام» خواندند.

اروپا شاهد شکاف بین مواضع دولتی و افکار عمومی بود‌.
- در بریتانیا‌، تظاهرات ضدجنگ در لندن با حضور ۱۵هزار نفر مقابل دفتر نخست‌وزیری برگزار شد و پلاکاردهایی با عنوان «جنگ اوپک؛ خون برای نفت» حمل گردید‌.
- در فرانسه‌، نظرسنجی موسسه IFOP نشان داد ۶۸درصد شهروندان، مخالف فروش سلاح به اسراییل هستند و تظاهرات دانشجویی در پاریس به درگیری با پلیس انجامید.
- آلمان نیز با وجود حمایت رسمی از اسراییل، شاهد تجمعات اعتراضی در برلین و فرانکفورت بود که پلیس با بازداشت ۱۲۸نفر به آن‌ها پاسخ داد.
- در آمریکا‌، دانشگاه‌های آیوی‌لیگ به کانون اعتراضات ضدجنگ تبدیل شدند؛ در هاروارد، دانشجویان با اشغال ساختمان اداری خواستار قطع کمک‌های نظامی به اسراییل شدند و شعار «نه برای جنگ، نه برای انتقام» سر دادند‌.

در آسیا‌، واکنش‌های عمومی رنگ‌وبوی مذهبی به خود گرفتند؛
- برای مثال در پاکستان‌، راهپیمایی‌های سازماندهی‌شده توسط احزاب مذهبی در اسلام‌آباد و لاهور با حضور ده‌ها هزار نفر برگزار شد و سخنرانان «وحدت جهان اسلام برابر صهیونیسم» را فریاد زدند.
- اندونزی بزرگ‌ترین تظاهرات را در جاکارتا شاهد بود که سازمان‌های اسلامی آن را هماهنگ کرده و معترضان پرچم ایران را کنار پرچم فلسطین حمل نمودند.
- در هند اما، واکنش‌ها دوپاره بودند‌؛ مسلمانان بمبئی و حیدرآباد دست به تظاهرات زدند، درحالی‌که گروه‌های هندو از عملیات اسراییل حمایت کردند.
- در خود ایران‌ به‌خصوص در روزهای ابتدایی نشانه‌هایی از نگرانی عمومی مشاهده شد‌. گزارش‌ها از مهاجرت موقتی برخی اهالی تهران به استان‌های شمالی حکایت داشت؛ البته که تجمعات نماز جمعه تهران و قم با بازگشت این جمع از هموطنان به شهرهای‌شان به صحنه نمایش وحدت ملی با شعارهای ضدصهیونیستی تبدیل شد.
- در اسراییل‌، اعتراضات اقتصادی به‌دنبال اعلام خسارت ۵.۳ میلیارد دلاری جنگ در تل‌آویو شکل گرفت و معترضان شعار «اول نان، بعد امنیت» سر دادند‌؛ درحالی‌که گزارش‌ها از فرار نه هزار شهروند از مناطق مرکزی پس‌از موشک‌باران ایران خبر می‌داد.

در بستر رسانه نیز این جنگ بازتاب گسترده‌ای داشت‌. ویدیو‌های متعددی از تجمعات مردمی در مناطق مختلف دنیا منتشر شد و پویش‌هایی مانند پویشjust do it! به‌خصوص در سکوی تیک‌تاک در حمایت از ایران شکل گرفت‌. در این پویش افراد از ملیت‌های مختلف از ایران می‌خواستند که اسراییل را برای همیشه نابود کند.
- یک ویدیوی پربازدید از رهبر معظم انقلاب در دوران دفاع مقدس با عنوان «جنگ ما جنگ اراده بود» بیش‌از دو میلیون بازدید داشت.
شبکه‌های اجتماعی نیز سیاست‌گذاری‌های متفاوتی اعمال کردند؛
- فیس‌بوک حساب‌های مرتبط با اسراییل را به‌دلیل «تولید محتوای تحریک‌آمیز» محدود کرد؛ درحالی‌که تیک‌تاک ویدیوهای مقاومت ایران را حذف می‌نمود‌. رسانه‌های اسراییل و خبرنگاران و فعالان بین‌الملل در این دوره از محدودیت‌های بیشتری در فعالیت رسانه‌ای در سرزمین‌های اشغالی خبر دادند‌.

در جریان این جنگ جوامع مدنی و سازمان‌های بین‌المللی واکنش‌های مختلفی نشان داده‌اند‌.
- سازمان عفو بین‌الملل در بیانیه‌ای حمله اسراییل به تاسیسات غیرنظامی ایران را «نقض پروتکل‌های ژنو» خواند.
- صلیب سرخ جهانی با انتشار گزارشی هشدار داد «تحریم‌های یک‌جانبه علیه ایران، دسترسی به داروهای حیاتی را مختل کرده است.» در میان جوامع مذهبی، واتیکان با دعوت به «روزه و دعا برای صلح»، خواستار آتش‌بس فوری شد‌. شیخ الازهر در مصر، مقاومت ایران را «حق مشروع برابر تجاوز» توصیف کرد.
- در مجموع این جنگ نه‌تنها شکاف بین غرب و جهان اسلام را عمیق‌تر کرد، بلکه همبستگی بی‌سابقه‌ای میان کشورهای مقاومت ایجاد نمود. تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه ایران با مخالفت مجارستان و اسلوونی مواجه شد؛ درحالی‌که سازمان همکاری شانگهای از «حق ایران برای دفاع» حمایت کرد. در سطح مردمی، هشتگ‌هایی مانند #غزه_تا_تهران در شبکه‌های اجتماعی، اشتراک‌گذاری رنج مشترک مسلمانان را تقویت کرد. این وقایع شکاف فزاینده بین واکنش‌های رسمی دولتی و نگرش‌های مردمی در سراسر دنیا را عریان ساخت.

نویسنده: حنانه حاجی‌عمو‌عصار