۰۲۱-۷۷۹۸۲۸۰۸
info@jannatefakkeh.com

یک روز بعد از عزل بنی‌صدر

یک روز بعد از عزل بنی‌صدر

یک روز بعد از عزل بنی‌صدر

جزئیات

بررسی چگونگیِ طراحی و انجام عملیات «فرمانده کل‌قوا، خمینی روح‌خدا»/ به مناسبت ۲۱ خرداد سالروز عملیات فرمانده کل‌قوا، خمینی روح‌خدا

21 خرداد 1400
نام اولین عملیاتی که تنها یک روز بعد از عزل بنی‌صدر از فرماندهی کل قوا، انجام شد «فرمانده کل‌قوا، خمینی روح‌خدا» بود. چرا اسم عملیات این شد و عملیات در چه شرایطی انجام گرفت، دلایل سیاسی‌ و پاسخ‌هایی دارد که سعی می‌کنیم در این مطلب به آن‌ها بپردازیم.
دکتر ابوالحسن بنی‌صدری که امروزه معروف ذهن ماست، بنی‌صدری است که بسیجی‌ها و انقلابیان از اقدامات، موضع‌گیری‌ها و شعارهایش خون‌دل‌های بسیار خورده بودند، اما واقعیت این است که بنی‌صدر، از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی، خائن و یار غار مسعود رجوی نبود. او گام به گام مسیری را از ایستگاه جاه‌طلبی و منیّت طی کرد تا به مرحله سقوط و همراه شدن با دشمنان قسم‌خورده نظام اسلامی ایران رسید.
 
چرا امام خمینی(ره) فرماندهی کل قوا را به بنی‌صدر داد؟
بنی‌صدر با رأی مردم تهران به عضویت مجلس خبرگان قانون اساسی درآمد و هنگام بحث پیرامون ولایت‌فقیه با آن مخالفت کرد. این مخالفت هم شکل علنی داشت. در واقع او در مصاحبه با روزنامه خودش(انقلاب اسلامی)، مخالفت علنی‌اش را با این اصل این‌گونه اظهار کرد و علیه اظهارات علمایی چون شهید صدوقی، شهید بهشتی و شهید مدنی گفت: برداشتی که از ولایت‌فقیه می‌کردند[منظور علمای عضو مجلس خبرگان است] مطلقاً با برداشت امام وجه شبهی نداشت و بیشتر می‌شود گفت ولایت‌فقیه مرادشان نبود، بلکه خدایی فقیه از بیان‌ها و گفته‌های‌شان استشمام می‌شود. این طبیعتاً بسیار نگرانی‌آور است و این به یک استبداد می‌انجامد که ادامه هم نمی‌تواند داشته باشد۱.
با وجود این، گرچه یاران امام در همان روزها جواب شبهات بنی‌صدر را در مصاحبه‌های گوناگون دادند ولی خود امام هیچ‌گاه در برابر بنی‌صدر موضعی نگرفت زیرا در اندیشه امام، آزادی فکر و بیان جایگاه والایی داشت.
چند ماه بعد از جریان‌های مربوط به تصویب اصل پنجم قانون اساسی یعنی ولایت‌فقیه، بنی‌صدر کاندیدای اولین انتخابات ریاست جمهوری شد و بعد از کلی رقابت و هیاهوهای سیاسی بالاخره مردم با اکثریت آرا به بنی‌صدر رأی دادند و به این شکل او شد اولین رئیس‌جمهور نظام جمهوری اسلامی ایران و جالب این است که با وجودی که بعدها امام در نامه مورخ ۶۸/۰۱/۰۶ به آقای منتظری، با قسم به لفظ جلاله بیان کردند که: والله قسم، من رأی به ریاست‌جمهوری بنی‌صدر ندادم۲ ولی با شروع دوران ریاست جمهوری بنی‌صدر با شدت تمام از کارها و اقدامات او حمایت کردند. حتی فرماندهی کل‌قوا را به او سپردند، تا او در اجرای اموری که به عهده‌اش بود، اختیارات کامل و زیادی داشته باشد و اولین تجربة مردم‌سالاری در نظام جمهوری اسلامی با شک و شبهه‌ای همراه نباشد.
اما مشکل از آن‌جا شروع شد که بنی‌صدر که از عمق جان به بسیاری از مبانی دینی اعتقادی نداشت، خواهان قدرت هرچه بیشتر شد و در این راستا زیر بار قانون نرفت. کم‌کم این قانون‌گریزی‌های بنی‌صدر و نزدیک شدنش به دشمنان نظام، اعتراض عموم مردم را در پی داشت.
از طرف دیگر حدود هفت ماه بعد از آغاز ریاست‌جمهوری بنی‌صدر، ارتش بعثی صدام تجاوزش را به خاک ایران شروع کرد. در چنین شرایطی مردم پرشور و انقلابی چندین ماه منتظر بودند که خبر خوشی از جبهه‌ها به گوش‌شان بخورد ولی خبرها همه بد بود. در واقع با استراتژی بنی‌صدر –فرمانده کل‌قوا- که به سازماندهی نظامی برای مقابله مستقیم با تجاوز اعتقاد نداشت و خواهان دادن زمین و گرفتن زمان بود، هیچ نتیجه‌ای جز تجاوزگری بیشتر دشمن عاید کشور نشد. برای همین مردم به غیر از دلخوری‌هایی که از سیاسی‌کاری‌های بنی‌صدر داشتند به شدت به نوع برخورد او در دفاع در برابر بعثی‌های متجاوز هم معترض شدند.
 
عملیات «فرماندهی کل‌قوا، خمینی روح‌خدا» چگونه طراحی و اجرا شد؟
رزمندگان اسلام، اعم از ارتشی، سپاهی و بسیجی که مدت‌ها بود از روش‌های بدون نتیجه و کارشکنی‌های بنی‌صدر در دفاع از کشور خسته شده بودند، مدتی بود که در فکر اجرای نقشه‌ای برای حمله به مواضع دشمن بودند. فکری که برای اجرایش به دنبال فرصتی مناسب می‌گشتند. فرصتی که خود بنی‌صدر با اشتباهاتش در غائله چهاردهم اسفند ۱۳۵۹ و حمایت بی‌دریغش از نیروهای مسعود رجوی برای رزمندگان به وجود آورد.
بقیه ماجرای طراحی و اجرای این عملیات را می‌توانیم از یادداشتهای سردار شهید حسن باقری در ۲۱ خرداد ۱۳۶۰ بخوانیم:
براساس طرحی که برادارن پاسدار مستقر در محور دارخوین تهیه کرده بودند، پس از ماه‌ها تلاش برای کندن کانال و با هماهنگی کامل که با ارتش جمهوری اسلامی و لشکر ۷۷ ایجاد شده بود، امروز ساعت ۴، حمله پیاده سپاه و بسیج و پشتیبانی تانک‌ها و توپخانه لشکر ۷۷ و همکاری هوانیروز شروع شد.
تا ساعت ۶، حدود یکی کیلومتر و نیم از خط اول دشمن سقوط کرد و دشمن حدود ۲۵۰ اسیر داد. ۲۵ دستگاه تانکش منهدم و حدود ۱۰ دستگاه نفربر به غنیمت گرفته شد که به علت عدم‌ امکان تخلیه، تعدادی از آن‌ها منهدم شد. برادران توانستند طبق طرح، سه کیلومتر بعد از خط اول دشمن را تصرف کنند که به علت خستگی مفرط، کم شدن آتش توپخانه خودی و آتش فوق‌العاده زیاد دشمن مجبور شدند حدود یک کیلومتر عقب بکشند.  
و این چنین شد که تنها بعد از گذشت یک روز از عزل بنی‌صدر از فرماندهی کل‌قوا توسط امام خمینی(ره)، رزمندگان اسلام عملیاتی را در روز ۲۱ خرداد ۱۳۶۰ برای آزادسازی محور دارخوین انجام دادند تا جهان ببیند که نیروهای اسلام با «فرمانده کل‌قوا، خمینی روح‌خدا» آغازگر پیروزی‌های خیره‌کننده‌ای در هشت سال دفاع مقدس می‌شوند.

نویسنده: انوشه میرمرعشی

پی‌نوشت:
۱. روزنامه انقلاب اسلامی، شماره ۵۳، ۱ شهریور ۱۳۵۸، ص ۱و۶.  
۲.صحیفه امام، جلد۲۱، ص ۳۳۱.
 
منابع:
۱. سپاه پاسداران انقلاب اسلامی منطقه ۲، حماسه دارخوین، دی‌ماه ۱۳۶۱، ص ۲۲.
۳. دادگستری جمهوری اسلامی ایران، غائله چهاردهم اسفند ۱۳۵۹(ظهور و سقوط ضدانقلاب، فصل برکناری بنی‌صدر از فرماندهی کل قوا) ، چاپ اول، ۱۳۶۴، ص ۶۸۶ تا ۶۹۱.
۳. دفتر عقیدتی سیاسی فرماندهی معظم کل‌قوا، روزها و رویدادها(هجری شمسی)، جلد اول، مؤسسه فرهنگی نشر رامین، چاپ سوم، ۱۳۷۸، ص ۴۸۹ تا ۴۹۱.
۴. دهقان، احمد، گزارش روزانه جنگ(مجموعه آثار شهید حسن باقری)، جلد دوم، مرکز نشر آثار شهید حسن باقری، ۱۳۸۹، ص ۲۰۱ و ۲۰۲.
۵. منصوری‌لاریجانی، اسماعیل، تاریخ دفاع مقدس، انتشارات خادم‌الرضا، چاپ اول، ۱۳۸۲، ص ۱۳۱ تا ۱۳۹.
 

مقاله ها مرتبط