۰۲۱-۷۷۹۸۲۸۰۸
info@jannatefakkeh.com

شکستی دیگر

شکستی دیگر

شکستی دیگر

جزئیات

به مناسبت ۵ اردیبهشت، سالروز شکست حمله نظامی آمریکا به ایران در طبس در سال ۱۳۵۹

5 اردیبهشت 1402
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، روابط بین دو کشور ایران و آمریکا از حالتی یک طرفه، یعنی آمریکا به عنوان کشور استعمارگر و ایران به عنوان مستعمره بر رابطه‌ای منقطع یا عدم رابطه تبدیل شد که این عدم رابطه و ابراز استقلال و اعلام تصمیم صدور انقلاب اسلامی به دیگر کشورها قد علم کردن و ایدئولوژی اسلامی در ایران که کاملاً متفاوت با ایدئولوژی لیبراستی آمریکا بود چالش‌هایی را از سوی کشور آمریکا برای رسیدن مجدد به اهداف استعمارگرانه خود در ایران به همراه داشت که از آن جمله می‌توان به ایجاد چالش در سطح داخل ایران، در سطح منطقه و در سطح بین‌المللی اشاره کرد.

چالش در سطح داخل ایران:
آمریکا با تقویت میانه‌روها، اعم از سیاسیون و روحانیون، به‌ویژه بابرجسته نمایی برخی از آنان در مقابل امام(ره) سعی داشت تا رهبران انقلاب را تحت فشار قرار داده و سیاست‌های رادیکال آنان را تعدیل کند. تلاش دیگر آمریکا نفوذ در ارتش از راه‌های مختلف بود بدین جهت که جایگاه سابق خود را در ارتش به‌دست آورد تا در مواقع لزوم از آن استفاده نماید. به‌وجود آوردن مشکلات و معضلات داخلی به‌وسیله اغتشاشات و حمایت از فراریان رژیم سابق و منافقان نیز از دیگر تلاش‌های آمریکا در سطح داخل ایران بود.

چالش در سطح منطقه:
برای جلوگیری از صدور موج انقلاب در سایر کشورها و محصور ماندن در مرزهای جغرافیایی ایران اقدامات زیادی انجام شدکه تعدادی از آن‌ها عبارتند از: تلاش برای بزرگ جلوه‌دادن خطر ایران برای کشورهای همسایه که متحدین آمریکا بودند، حضور نظامی در خلیج فارس و کشورهای همسایه، توجه فراوان به عربستان و مسلح کردن و تقویت بنیاد نظامی این کشور، نزدیکی به عراق که در منطقه کشور قدرتمندی بود و روابط خصمانه دیرینه‌ای با ایران داشت.

چالش در سطح بین‌‌المللی:
مطرح کردن نقض حقوق بشر در ایران، تحریم اقتصادی و تسلیحاتی و اتهام تروریسم دولتی.
البته این تنش‌های ایجاد شده توسط امریکا از سوی ایران بی‌پاسخ نماند و پیامدهایش دامنگیر دولت آمریکا شد. حرکت‌هایی از جمله اشغال سفارت آمریکا و گروگان‌گیری کارمندان سفارت در ایران توسط دانشجویان مسلمان. در این رابطه سولیوان می‌گوید: «در نوامبر ۱۹۷۹م (۱۳۵۸هـ.ش) با گروگان‌گیری، یک دوران تحقیر ملی که در تاریخ آمریکا نظیر آن دیده نشده است، آغاز گردید.»
آمریکا، برای آزادسازی گروگان‌ها سیاست‌هایی را اتخاذ کرد؛ تصمیم بر فشار اقتصادی بر ایران، تحریم خرید نفت از ایران و بلوکه کردن دارایی و اموال ایران در بانک‌ها و مؤسسات آمریکا در آبان‌ماه ۱۳۵۸ و مجازات اقتصادی ایران و منع واردات از ایران و منع فروش کلیه کالاها از جمله موادغذایی و دارویی به ایران در دی‌ماه ۱۳۵۸ از آن دسته بود.
علاوه بر فشارهای اقتصادی و سیاسی آمریکا که به آن‌ها اشاره شد، ایالات متحده با بی‌نتیجه ماندن این اقدامات، برای آزادسازی گروگان‌ها دست به آخرین حربه خود یعنی عملیات نظامی معروف به طبس زد.
کارتر رئیس جمهور وقت آمریکا به ستاد مشترک نیروهای مسلح دستور داد که طرح آزادسازی گروگان‌ها را از طریق عملیات نجات تهیه و ارائه دهد و در عین حال کلیه نیروهای مورد نیاز آمادگی لازم را پیدا کنند. فرماندهی این عملیات مهم برعهده سرهنگ چارلز بکوتیز و سرگرد هیدرز بود که به همراه گروه مورد نظر به مدت پنج ماه در صحرای نوادای آمریکا، در منطقه‌ای در کارولینای شمالی و در صحرای آریزونا که تقریباً شرایط کویری ایران را داشت تحت تعلیم قرار گرفته بودند. شمار افراد معروف به گروه دلتا که برای این عملیات تحت آموزش بودند طبق منابع مختلف از ۸۲ نفر تا ۲۹۰ نفر متفاوت است. همچنین در این تیم عملیاتی تعدادی از ایرانیان فراری نیز حضور داشتند.
قبل از این‌که این عملیات به اجرا درآید، به یک سری اقدامات جهت منحرف کردن افکار عمومی ایران از گروگان‌های آمریکایی ‌نیاز بود. لذا ایالات متحده سعی کرد با اجرای اقداماتی چند، توجه عمومی را به مسائل دیگر معطوف کند. ایجاد بلوا و آشوب در دانشگاه‌های ایران مخصوصاً در دانشگاه تهران توسط گروهای وابسته به آمریکا از جمله منافقین و چریک‌های فدایی، ایجاد تشنج در مرزهای ایران و عراق، ایجاد تشنج در اوضاع کردستان و ... همگی اقداماتی بود که آمریکا برای انحراف عمومی ایجاد کرد.
طرح دو روزه آمریکا برای آزادی گروگان‌ها با پیشرفته‌ترین سلاح‌ها و افراد آموزش دیده، بدین شکل بود که دو فروند هواپیمای آواکس که در فضای ترکیه و آب‌های خلیج فارس مستقر بودند، مأمور برقراری ارتباط بین فرماندهی عملیات و ستاد مشترک آمریکا و همچنین کاخ سفید شدند و تعداد ۶ فروند هواپیمای هرکولس
۱۳۰ـC و ۸ هلی‌کوپتر مدرن سیکورسکی که به سبب پرونده سفید تعمیراتی، جایزه و مدال گرفته بودند، در شب اول عملیات در عمق خاک ایران و در منطقه کویری طبس فرود آمده و پس از سوختگیری، تیم اصلی حمله، توسط هلی‌کوپترها به نقطه‌ای نزدیک تهران، منتقل و پنهان شوند. شب دوم، حمله به محل سفارت انجام می‌شد و گروگان‌ها پس از انتقال به استادیوم امجدیه(شهید شیرودی) که نزدیک سفارت بود به فرودگاه که قبلاً توسط هواپیماهای آمریکایی اشغال شده بود منتقل می‌شدند و از آن‌جا می‌گریختند.
سرانجام یک روز پس از این‌که یک گروه جاسوسی از صلیب سرخ بین‌المللی در ملاقات با گروگان‌ها مشخص کرد که تمام ۵۲ گروگان، کماکان در سفارت به سر می‌برند، کارتر در دفتر کارش، کلمه رمز(بروید) که اعلام کننده آغاز حمله بود را صادر کرد.
عملیات در شب چهارم اردیبهشت سال ۱۳۵۹ در ساعت ۱۸:۳۰ به وقت تهران آغاز شد. هواپیماهای شرکت کننده از یک فرودگاه واقع در مصر پرواز کردند تا کماندوها را وارد ایران کنند. در همین حین ۸ فروند هلی کوپتر از ناو جنگی بتمیس که در ۳۰ مایلی ساحل دریای عمان قرار گرفته بود بلند شده و از نقطه‌ای کور و در ارتفاع بسیار پایین وارد ایران شدند اما به رغم ورزیدگی خلبانان و پیش‌بینی‌های علمی کارشناسان آمریکایی، مبنی بر عدم وقوع طوفان در روز عملیات، بعد از دو ساعت پرواز اولین خرابی در قسمت خنک‌کننده موتور یکی از هلی‌کوپترها ظاهر می‌شود و هلی‌کوپتر در حوالی کرمان به فرود اجباری تن در می‌دهد. لحظات زیادی نمی‌گذرد که یکی دیگر از هلی‌کوپترها نقص فنی پیدا می‌کند و با توجه به طوفان شن امکان ادامه سفر را غیرممکن می‌بیند و ناچار به ناو نیمتیس باز می‌گردد. همچنین خلبان یکی دیگر از هلی‌کوپترها اعلام می‌کند که به علت نقص فنی قادر به ادامه مأموریت خود نیست. خرابی این هلی‌کوپترها برنامه عملیات را دچار مشکل اساسی کرد زیرا، برای انجام این عملیات حداقل به ۶ فروند هلی‌کوپتر نیاز بود. از طرف دیگر حادثه عجیب دیگری رخ می‌دهد و یکی از هلی‌کوپترها پس از سوختگیری به دلیل طوفان شن در حین گردش با دُم هواپیمای حامل سوخت تصادف کرده و انفجار عظیمی رخ می‌دهد که در اثر این حادثه ۸ آمریکایی کشته و ۴ نفر به شدت می‌سوزند و بقیه پرسنل آن نیز با دستپاچگی لاشه هلی‌کوپترها را رها کرده و با هواپیماهای باقی مانده منطقه را ترک می‌کنند و بدین ترتیب عملیات نه تنها ناکام ماند، بلکه فضاحت غیر قابل جبران و رسوایی عجیبی برای دولت کارتر به وجود آمد. نکته قابل ذکر آن‌که تردیدی نیست که همدستی در سطح بالای نظامی و غیرنظامی در داخل کشور جهت یاری این عملیات نیز وجود داشته است، همچنین بنابه اعتراف منابعی که بعدها فاش شد کشورهای متعددی در منطقه به طرق مختلف دست اندرکار ماجرا بودند که مصر، ترکیه، پاکستان، بحرین و عمان از آن جمله‌اند.

منابع و مآخذ:
۱ـ روابط ایران و آمریکا از پیروزی انقلاب اسلای تا تسخیر لانة جاسوسی ـ حسن خداوردی
۲ـ چالش‌های ایران و آمریکا بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران ـ حمید معبادی

نویسنده: مبثم بیات

مقاله ها مرتبط