۰۲۱-۷۷۹۸۲۸۰۸
info@jannatefakkeh.com

در تبیین علمیِ چرایی فساد اقتصادی و چگونگی مقابله با آن

در تبیین علمیِ چرایی فساد اقتصادی و چگونگی مقابله با آن

در تبیین علمیِ چرایی فساد اقتصادی و چگونگی مقابله با آن

جزئیات

به مناسبت ۱۰ اردیبهشت، سالروز ابلاغ فرمان هشت ماده‌ای امام خامنه‌ای به سران قوا با موضوع «مفاسد اقتصادی» در سال ۱۳۸۰

10 اردیبهشت 1402
گری بکر استاد اقتصاد و جامعه‌شناس دانشگاه شیکاگو برآوردن نیازهای انسان را به یک جریان تولیدی تشبیه می‌کند شامل دو نهاد اصلی «زمان و کالاهای موجود در بازار». تولیدکننده سعی در ترکیب بهینۀ این نهادها با توجه به قیمت‌های نسبی آن‌ها می‌کند. براین اساس، در تمام فعالیت‌ها باید هزینه زمان را مد نظر قرار داد. متاسفانه در کشور ما به چنین هزینه‌ای بهای لازم داده نمی‌شود. هرچند در نظر نگرفتن زمان، مانع تحمیل هزینۀ آن بر فعالیت‌ها نمی‏شود.
همه عملکردهای انسانی از جمله فعالیت‏های اقتصادی، مستلزم زمان هستند. اگر زمان هزینه دارد، عقل حکم می‌کند به فعالیت‌هایی روی آورده شود که زمان کم‌تری طلب می‌کنند. متاسفانه سیستم بروکراتیک و ناکارآمد اداری و عدم وجود انضباط اجتماعی، مدت زمان مورد نیاز برای همه فعالیت‌ها را به‌شدت افزایش می‌دهد. هم‌اکنون زمان لازم برای ثبت یک واحد جدید تولیدی، اخذ موافقت اصولی، دریافت تسهیلات بانکی، گرفتن مجوز ساخت و ساز، پیگیری و به نتیجه رساندن یک شکایت قضایی، اخذ آرم استاندارد، دریافت مجوز واردات و صادرات، نقل و انتقال وجوه نقدی و دستیابی به اطلاعات خاص آن‌قدر در ایران بالاست که فعالیت‌های اقتصادی به‌سختی صورت می‌گیرد. به همین دلیل فعالیت‌هایی مانند دلالی و کارهای تجاری و خدماتی، بیش‌تر از کارهای تولیدی مورد توجه است. پروژه‌های دولتی نیز آن‌قدر طول می‌کشند که در اکثر مواقع، توجیه اقتصادی طرح از بین می‌رود.
نکته بسیار مهم این‌جاست که یکی از عوامل اصلی فساد در کشورهای در حال توسعه همین طولانی بودن روند اداری است. اقتصاددانانی چون ادگاردو که در مورد فساد مالی در کشورهای در حال توسعه تحقیق و پژوهش کرده‌اند ضمن اشاره به اثرات منفی این فساد هم‌چون کاهش رشد اقتصادی، کاهش سرمایه‌گذاری و کاهش ثبات سیاسی، به اثرات مثبت فساد مالی به‌ویژه رشوه در تسریع فعالیت‌ها و کاهش زمان تلف شده اشاره می‌کنند. اکثر نخبگان اقتصادی بر این نکته اجماع دارند که در اقتصادهای توسعه نیافته، عوامل غیراقتصادی تاثیر زیادی روی اقتصاد دارند و طولانی بودن روندهای اداری یکی از مهم‌ترین این عوامل است. بنابراین لازم است دولت و مجلس در این زمینه گام‏های اساسی‌تری بردارند. تسهیل فعالیت‌های اقتصادی در شرایط فعلی می‌تواند به عنوان یکی از اهداف اقتصادی مطرح شود.
بر اساس مطالعات، در مبارزه با فساد اقتصادی، در وهله نخست باید شفاف‌سازی قوانین و نیز پاسخ‌گو کردن متصدیان از طریق رصدپذیر بودن تصمیمات آن‌ها صورت پذیرد. هم‌زمان، محدود کردن قدرت صلاحدیدی متصدیان در اموری مثل تصمیم‌گیری‌ها، اعطای مجوز و قیمت‌گذاری‌ها در اولویت خواهد بود. این مهم با راهبرد «حاکمیت هوشمند» یا همان Smart Governanckکه بر مبانی دولت الکترونیک استوار است، در دنیا دنبال می‏‌شود.
والعاقبه للمتقین

نویسنده: یاسر سلیمانی

مقاله ها مرتبط