خودتحریمی؛ لطفا شفاف باشید!

اشاره: حدود بیست سال است موضوعی به‌نام اف‌ای‌تی‌اف در کشورمان شنیده می‌شود و در سال‌های اخیر به بحثی داغ تبدیل شده است. در این نوشتار می‌خواهیم ببینیم اصلا اف‌ای‌تی‌اف و پالرمو و سی‌اف‌تی چیست و چرا بر سر آن بحث است.

اف‌ای‌تی‌اف یا همان گروه ویژه اقدام مالی سال۱۹۸۹ با حمایت کشورهای عضو گروه هفت یا همان جی‌ هفت که یک مجمع سیاسی و اقتصادی بین‌دولتی است، با هدف جلوگیری از پولشویی در فرانسه تاسیس شد. این گروه شامل کشورهای ایالات متحده آمریکا، انگلیس، کانادا، آلمان، فرانسه، ایتالیا و ژاپن می‌شود. در حال حاضر این گروه علاوه بر پولشویی، مبارزه با تامین مالی تروریسم و مبارزه با سلاح‌های کشتار جمعی از جمله سلاح‌های شیمیایی و هسته‌ای را پی گرفته است. از نظر این گروه به‌لحاظ رعایت قوانین اف‌ای‌تی‌اف، کشورها به سه درجه سفید، خاکستری و سیاه تقسیم می‌شوند. کشورهایی که کمترین همکاری و شفافیت مالی را دارند، جزء کشورهای سیاه محسوب می‌شوند که اف‌ای‌تی‌اف در بخشنامه‌هایی مبادلات تجاری با این کشورها را خطرناک معرفی می‌کند. اف‌ای‌تی‌اف یک مستند ۴۱بندی دارد که به کشورها ابلاغ می‌شود تا ساز و کارهای مطرح‌شده در این ۴۱بند را در کشورشان اعمال کنند. از نظر حقوقی، اجرای دستورالعمل‌های اف‌ای‌تی‌اف برای کشورها به‌طور مستقیم الزام‌آور نیست. کشورها در پیوستن به اف‌ای‌تی‌اف مختارند. تاکنون ۳۸کشور به‌عنوان اعضای قضایی که دارای حق رای هستند و دو سازمان کمیسیون اروپا و شورای همکاری خلیج فارس به‌عنوان سازمان‌های منطقه‌ای فعالیت می‌کنند. نکته‌ مهم این است که بعضی از این اعضا حق وتو هم در آرای‌شان دارند.
دو کنوانسیون سی‌اف‌تی و پالرمو بعدا برای وجهه حقوقی دادن به اف‌ای‌تی‌اف به آن اضافه شد و ۴۱بند را تکمیل کرد. توضیح مختصر این دو کنوانسیون به این ترتیب است که سی‌اف‌تی یا مقابله با تامین مالی تروریسم سال۱۹۹۹ توسط سازمان ملل تصویب شد. در راستای این کنوانسیون کشورهایی که این لایحه را تصویب کنند موظفند گردش مالی خود را در سطح ملی و بین‌المللی شفاف کنند تا تراکنش‌های مالی با اشخاص حقیقی یا حقوقی که از نظر اف‌ای‌تی‌‌اف تروریست به حساب می‌آیند و یا مشکوک به تروریست‌بودن هستند، مسدود شود. پالرمو هم که سال۲۰۰۰ در شهر پالرمو ایتالیا به تصویب رسید، در واقع مبارزه با جرائم سازمان‌یافته فراملی است.
اما ماجرای اف‌ای‌تی‌اف و ملحقاتش سال۱۳۸۵ در ایران شروع و سال۱۳۹۴ به موضوع داغ تبدیل شد. قضیه از این قرار بود که ایران با پذیرفتن توافق برجام متعهد شد اقداماتی را انجام دهد تا تحریم‌های ظالمانه علیه کشورمان لغو شود. ایران تعهداتش را به‌طور کامل انجام داد. در بیست و هفتم دی‌ماه۱۳۹۴، وقتی نوبت آمریکا بود که به تعهدات خود عمل کند، وزارت خزانه‌داری ایالات متحده، اطلاعیه‌ای ۴۴صفحه‌ای روی سایتش گذاشت. آن‌ها در این صفحات گفته بودند که تحریم‌ها را برمی‌داریم؛ ولی نه همه تحریم‌ها را! آمریکا فهرست تحریمی به‌نام اس‌دی‌ان دارد که در آن زمان نام ۱۷۸ شخصیت حقیقی و حقوقی ایران بود. علاه بر این، آمریکا فهرست تحریمی دیگری به‌نام فهرست^۱۲۲۳۱ دارد که در آن زمان نام ۲۳فرد و ۶۴نهاد ایرانی وجود دارد. آمریکا اعلام کرد تحریم‌های این دو فهرست را لغو نخواهد کرد و ایران باید ثابت کند در گردش مالی داخلی و بین‌المللی‌اش این نهادها و اشخاص حقیقی و حقوقی ذی‌نفع نخواهند بود. لغو سایر تحریم‌ها هم مشروط به این است که ایران به‌طور کامل در این زمینه اعتمادسازی کند. سوالی که پیش می‌آید این است که در این فهرست‌ها چه نام‌هایی مطرح شده؟ به‌عنوان مثال سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، وزارت اطلاعات، سازمان صدا و سیما و... در این فهرست قرار دارند. از افراد حقیقی شخصیت‌هایی مثل شهید حاج‌قاسم سلیمانی، شهید آیت‌الله رئیسی و تقریبا تمام سردارانی که در جنگ ۱۲روزه به شهادت رسیدند جزء تحریم‌های غیرقابل‌برگشت ایالات متحده بودند. مثلا شهید دکتر سعید برجی که در علوم هسته‌ای و مواد انفجاری متخصص بود و شرکت‌هایی در حوزه پتروشیمی و مواد کامپوزیتی داشت تا بتواند علی‌رغم تحریم‌ها، نیازهای کشور در صنعت موشکی را مرتفع کند یکی از افراد تحریم‌شده توسط وزارت خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا بود. او به‌قدری در کار خود ماهرانه عمل می‌کرد که رسانه‌های صهیونیستی به او لقب مغز متفکر چاشنی بمب دادند. واضح است که تعداد افراد ذکرشده در فهرست تحریمی، مربوط به سال۱۳۹۴ است و در حال حاضر این فهرست‌ها بیش از دو هزار نام را نشانه رفته‌اند.
سوال بعدی این است که ایران چطور ثابت کند این نهادها و این افراد در هیچ تراکنش مالی داخلی و بین‌المللی ذی‌نفع نیستند؟ پاسخ در اجرای دو بند اف‌ای‌تی‌اف یعنی اجرای دو کنوانسیون سی‌اف‌تی و پالرمو است. به‌عبارت دیگر، ایران کل اطلاعات تراکنش‌های ملی و بین‌المللی خود را برای اف‌ای‌تی‌اف شفاف کند تا هویت فروشنده، خریدار، مبدا و مقصد مشخص شود که نشان دهد هیچ‌یک از این چهار شاخصه مربوط به نهادها و افراد حقیقی و حقوقی تحریم‌شده نیست.
تا این‌جا کلیت ماجرای اف‌ای‌تی‌اف را مورد بررسی قرار دادیم. نکته این‌جاست که اقدام برداشتن تحریم‌ها در قالب توافق برجام بوده؛ در حالی که آمریکا به‌طور یک‌طرفه در ۱۸اردیبهشت۱۳۹۷ از توافق برجام خارج شد. یعنی پذیرش کنوانسیون‌های سی‌اف‌تی و پالرمو پیش‌شرط برداشتن تحریم‌های برجام بوده؛ ولی حالا که برجامی وجود ندارد و در همین چند روز اخیر مدت ده‌ساله آن هم سرآمده، چرا باید به پذیرش چنین کنوانسیون‌هایی تن بدهیم؟ نقطه تاریک ماجرا این است که هیچ تضمینی هم وجود ندارد که با پذیرش این کنوانسیون‌ها و تکمیل اجرای دستورالعمل اف‌ای‌تی‌اف
-ایران از فهرست سیاه اف‌ای‌تی‌اف خارج شود
-تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی ایران لغو شود
تازه بعد از انجام ۴۱بند اف‌ای‌تی‌اف، ایران لزوما جزء کشورهای عضو اف‌ای‌تی‌اف نخواهد شد و حق رای ندارد.
از این‌ها که بگذریم ما چطور می‌توانیم با وجود تحریم‌های پیوسته آمریکا، برای اف‌ای‌تی‌اف فروشنده، خریدار، مبدا و مقصد را شفاف کنیم و هم‌زمان تحریم‌ها را هم دور بزنیم؟! در حالی که دورزدن تحریم‌ها مستلزم مبهم‌بودن این شاخصه‌هاست. آیا ما حاضریم تحریم سپاه پاسداران که دفاع جانانه‌اش در جنگ ۱۲روزه از کشورمان فقط بخشی از توان این نهاد نظامی است و سال‌هاست که حافظ امنیت ملی ماست بپذیریم؟
جالب توجه این است که از هشتم خرداد سال۹۶ بانک کشاورزی به شعبه‌های خود بخشنامه کرده که شرط ارائه خدمات ارزی به شخص حقیقی یا حقوقی مراجعه‌کننده این است که این شخص تحت تحریم‌های سازمان ملل یا خزانه‌داری آمریکا نباشد! به این شکل خودتحریمی در کشور قانونی شد.
همه این‌ها ظاهر ماجراست. عمق این بحث در گزارش مفصلی تحت عنوان «قدرت اعمال فشار» است که سال۲۰۱۶ موسسه رَند آمریکا^۲، برای ارتش ایالات متحده آمریکا منتشر و اعلام کرد که ما به ایران نمی‌توانیم حمله نظامی کنیم. باید سراغ اپوزیسیون داخلی، تحریم مالی و حمله سایبری برویم. اهمیت تحریم مالی جنگجویان مالی آمریکا مستلزم پیوستن بانک‌ها به شبکه جهانی است. اگر آمریکا جریان پول و اعتبار مالی بین‌المللی را تنظیم کند، می‌تواند کشور قربانی را بیش از قبل تحت فشار قرار دهد. از این گزیده گزارش مشخص می‌شود چرا مایک پمپئو در بهمن‌ماه۱۳۹۸ می‌گفت «ایران باید کنوانسیون پالرمو را بپذیرد.» حضرت‌آقا هم در ۱۹دی‌ماه۱۴۰۳ در دیدار با مردم قم فرمودند «کسانی که می‌خواهند در مسائل اقتصادی و... تصمیم بگیرند، ملاحظه مواضع و خواسته‌های آمریکا را نکنند؛ ملاحظه منافع کشور را بکنند.» حالا مجمع تشخیص مصلحت نظام برای مردم روشن کند چطور در نهم مهرماه امسال پیوستن ایران به کنوانسیون سی‌اف‌تی را در چارچوب قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تصویب کرده است؟ همچنین مجلس شورای اسلامی که در سه‌شنبه ۲۲مهرماه با دو فوریت طرح الزام دولت به خودداری از تحویل اسناد پذیرش سی‌اف‌تی مخالفت کردند، باید برای مردم شفاف کنند که چطور چنین تصمیمی در مجلس گرفته شده است؟ آیا از نظر آمریکا که حزب‌الله لبنان، کتائب حزب‌الله عراق، سپاه پاسداران و حماس و جهاد فلسطین را جزء سازمان‌های تروریستی دسته‌بندی کرده است، سی‌اف‌تی معنایی جز محدودترکردن روزافزون جبهه مقاومت و در راس آن جمهوری اسلامی ایران ندارد؟ روشن‌شدن افکار عمومی در این مسائل مهم کشور حق مردمی‌ست که نزدیک به یک قرن است پای انقلاب و اعتقاد و سرزمین‌شان ایستاده‌اند. مردم را دریابید.

پی‌نوشت:
۱. در واقع این فهرست همان تحریم‌هایی است که به‌موجب قطعنامه۲۲۳۱ برجام بر کشور تحمیل شد.
۲. موسسه رند، اندیشکده سیاست‌گذاری جهانی غیرانتفاعی آمریکا و به‌عبارتی مغز سیاستگذاری جنگ در آمریکاست.


نویسنده: نفیسه نجفی