اشاره: چینی‌ها پیشگام تولید سلاح گرم در جهان هستند. اروپا در تضادهای قرون وسطی غوطه‌ور بود که چینی‌ها تعدادی باروت و یک پرتابه(گلوله توپ) را در لوله‌ای فلزی قرار دادند و باروت را آتش زدند. شتاب مضاعف گلوله در خارج شدن از لوله فلزی، نقطه عطفی شد در تاریخ جنگ‌ها. بعدها لوله‌ها پیشرفت کردند و از حالت دستی و فتیله‌ای به مکانیکی تبدیل شدند. هرچه بشر حریص‌تر می‌شد و تعارض‌هایش فزونی می‌گرفت، لوله‌های فلزی پیشرفته‌تر و تاثیراتش مخرب‌تر می‌شد.
لوله‌های فلزی کم‌کم سر از کشتی‌ها درآوردند و بعد سوار هواپیماها شدند. لوله‌های فلزی در میانه قرن بیستم، از آن بالا قادر بودند یک شهر و آدم‌هایش را نشانه بگیرند. حالا در نوزدهمین سال هزاره سوم، بنی‌آدم به بالاترین حد اختلاف در منافع در طول تاریخ رسیده است. لوله‌های فلزی در حال ساخت و دپو شدن هستند و گاهی در رزمایش‌ها علیه هم رجز می‌خوانند و انتظار می‌کشند که کدام سردمدار و دولتمرد اولین دکمه را فشار دهد.
بناست در مجموعه مطالبی به نام گرم‌ابزار، پیش از شعله‌ور شدن آتش جنگ جهانی دیگری، همه لوله‌های فلزی حاضر را معرفی کنیم. باشد که مورد رضایت شما قرار گیرد. 
تا پیش از ۲۲ اسفند ۱۳۹۵ نیروهای مسلح ایران توسط برخی رسانه‌های غربی و بعضا فرماندهان نظامی به ضعف در قوای زرهی و نبرد تانک با تانک متهم می‌شدند. آن‌ها معتقد بودند گرچه جمهوری اسلامی ایران توانسته عضو باشگاه دارندگان موشک‌های بالستیک شود، اما در نبردهای زرهی دچار ضعف و شکنندگی است. پیش از ظهر روزِ یاد شده خبری در خروجی خبرگزاری‌ها قرار گرفت که همه را شوکه کرد. خبر، رونمایی ایران از «تانک کرار» بود. تانکی که نسخه پیشرفتۀ تانک‌های تی۷۲ و تی۹۰ روسی است.
***
اولین دستیابی ایران به تانک‌های تی۷۲ به پاییز ۱۳۵۹ بازمی‌گردد. در نبردهای فرسایشی دشت آزادگان، نیروهای سپاه موفق شدند با محاصره نیروهای دشمن، تانک‌های سالم زیادی را که همگی روسی بودند به غنیمت بگیرند. کثرت تانک‌های غنیمتی آن‌قدر زیاد بود که سپاه توانست با آن‌ها گردان‌های زرهی تشکیل بدهد. گرچه در طول جنگ تحمیلی، سپاه سهم قابل توجهی از ۲۵ هزار تانک تی۷۲ ساختِ شوروی در دنیا را از آن خود کرد، اما ناکامی‌های نیروهای ایران در نابود کردن این تانک‌ها با موشک‌انداز آرپی‌جی در نبردهای عملیاتی، متخصصان نظامی را پس از پایان جنگ به فکر انداخت. مهندسان صنایع دفاع به این نتیجه رسیدند که مقاوم بودن زره این تانک‌ها در مقابل آرپی‌جی می‌تواند نقطه قوتی باشد تا بتوان یگان‌های زرهی را بر اساس این نوع تانک‌ها تقویت کرد.
***
در دوره بهبود روابط ایران و شوروی، ابتدا تعداد قابل توجهی از تانک‌های تی۷۲ خریداری شد تا خسارت‌هایی که به یگان‌های زرهی وارد آمده بود جبران شود. هزار دستگاه تانک به ارزش ۲/۲ میلیارد دلار از روس‌ها خریده شد. علاوه بر آن، مهندسان نظامی اتحاد جماهیر شوروی کارخانه‌ای نظامی در دورود لرستان ایجاد کردند تا تانک تی۷۲ در ایران نیز ساخته شود.
پس از فروپاشی شوروی و فشار غرب به بوریس یلتسین، مهندسان نظامی روسی ایران را ترک کردند و از هزار دستگاه نیز تنها صد دستگاه وارد ایران شد. البته با قطعات ارسالی، امکان مونتاژ سیصد دستگاه تانک تی۷۲ دیگر در صنایع بنی‌هاشم دورود فراهم شد.
همزمان، موسسه نظامی شهید زین‌الدین سپاه-زیرمجموعه قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص)- مونتاژ تانک‌های تی۷۲ را بر اساس قطعاتی که خود می‌ساخت آغاز کرد. سپاه در دهه ۷۰ تنها به داشتن و مونتاژ مدل ۱۹۷۳ این تانک بسنده نکرد. به مرور زمان و بر اساس تجربۀ شکست تانک‌های تی۷۲ و حتی تی۹۲ عراقی در نبرد با آمریکایی‌ها در معرکه توفان صحرای سال ۱۹۹۱، سپاه بهروزرسانی تانک‌ها را در دستور کار قرار داد. ابتدا مدل تی۷۲.اس این تانک رونمایی شد که دارای قدرت مانور بیش‌تری بود. مدل تی۷۲.ام هم که بعدا به یگان‌های زرهی تحویل داده شد زره قوی‌تری داشت. حتی سپاه در دهه ۸۰ توانست مدل تی۷۲.بی را صادر کند. در انتهای دهه ۸۰ سیستم کنترل آتش کت۷۲ بر اساس یک تانک ساخت کشور اسلوونی به نام ای.اف.سی.اس۳ نصب شد که با نصب اخلالگر مادون قرمز به تانکی به‌روز تبدیل شد. برای مهندسان نظامی سپاه هنوز این سوال مطرح بود که آیا این تانک‌ها در نبرد احتمالی با تانک‌های آمریکایی و اسرائیلی دوام خواهند آورد؟
***
جهاد خودکفایی صنایع دفاع ابتدا تانک ذوالفقار را ساخت، اما ذوالفقار به‌خاطر معایبی که داشت تنها به تانکی برای نمایش در رزمایش‌ها بدل شد. تا این که در سال ۱۳۹۳ پروژه‌ای در وزارت دفاع کلید خورد که طی آن ساخت تانکی به نام «کرار» شروع شد. کرار از القاب امیرالمومنین
(ع) است به معنی بسیار حمله‌کننده که باید رقیب تانک‌های آبرامز و چلنجر می‌شد. صنایع نظامی بنی‌هاشم دورود در سال ۱۳۹۴ مونتاژ این تانک را آغاز کرد. کرار تلفیق تانک تی۷۲ و تانک تی۹۰ام.اس و رلیکت روسیه در بخش طراحی حفاظتی تانک، نحوه پوشش زره، شاسی، برجک و نحوه ذخیره مهمات در محفظه عقب برجک بود.
برجک تانک‌های روسی ریخته‌گری شده است و زوایایی دارد که برای نصب بلوک‌های زره اضافه‌شونده از نوع واکنش‌گر انفجاری ای.آر.ای مشکلاتی به وجود می‌آورد، اما مهندسان سپاه مشکلات تانک‌های روسی را برطرف کرده و بلوک‌ها را به صورت منظم روی برجک قرار دادند و برای این مهم از روش جوشکاری مدرن ولدد هندی استفاده کردند.
***
تانک کرار که نسخه بهروزرسانی شدۀ تانک‌های روسی است دارای دو سیستم تصویربرداری جلونگر و عقب‌نگر برای راننده تانک است و جایگاه تسلیحاتی متفاوتی دارد. مهندسان نظامی ایران، قطر پوسته فولادی بخش‌های جلویی تانک را ۲۰ میلی‌متر افزایش داده و از جنس زره کامپوزیتی آمریکایی قرار دادند. مقاومت زرهی تانک‌های کرار مجهز به زره‌های واکنش‌گر کنتاکت است که در بخش برجک و شاسی به میزان ۹۰۰ تا ۹۵۰ میلی‌متر در برابر مهمات انرژی شیمیایی و ۴۸۰ تا ۵۴۰ میلی‌متر در برابر مهمات انرژی جنبشی می‌رساند.
***
در حال حاضر ۴۲۰ دستگاه تانک کرار ساخته شده که دارای ۱۰ متر طول(با احتساب لوله توپ) و ۳/۵ متر عرض است و البته ۲/۳ متر هم ارتفاع دارد. در یک دستگاه تانک کرار، سه نفر قادر هستند بنشینند: فرمانده تانک، راننده و توپچی.
توپ ۱۲۵ میلی‌متری کرار سه هزار متر برد برای گلوله‌های ضدزره و حرارتی، چهار هزار متر برد برای گلوله‌های انفجاری و پنج هزار متر برد برای موشک‌های هدایت‌شونده لوله پرتاب دارد. کرار با ۵۱ تن وزن قادر است با سرعتی معادل ۷۰ کیلومتر بر ساعت به سوی نیروهای دشمن رفته و مواضع آن‌ها را در هم بکوبد.
نویسنده: محمد گرشاسبی
